Bəziləri qəti şəkildə Moskvanın tərəfində olduqlarını deyirlər, lakin keçmişdə rəsmilər Rusiyanı tənqid edənlərə qarşı sərt tədbirlər görüblər.
Sankt-Peterburq, Rusiya – Prezident Vladimir Putinin qoşunlarının Ukraynaya yeridilməsi əmri verə biləcəyi qorxusuna baxmayaraq, ukraynalılar Rusiyadakı ən böyük diaspor olaraq qalırlar.
Kiyev rəsmilərinə görə, 2018-ci ildə Rusiyada təqribən üç milyon Ukrayna vətəndaşı yaşayırdı, o cümlədən evlərinə pul köçürmələri göndərən əməkçi miqrantlar və onların çoxu açıq şəkildə Rusiya tərəfdarıdır.
Onların arasında Ukraynanın şərqində Rusiyanın dəstəklədiyi iki separatçı dövlətin – özünü “respublika” elan etmiş Luqansk və Donetsk əyalətinin keçmiş sakinləri də var. Onlara 2014-cü il müharibəsindən sonra Moskva tərəfindən pasport verilmişdir.
Luqanskdan olan 67 yaşlı İvan Alekseeviç dörd ildir ki, Moskvadan 800 kilometr şimal-şərqdə Kirovda yaşayır.
“Hazırda Rusiya vətəndaşı olsam da, hələ də Ukraynanı vətənim hesab edirəm. Mən orada doğulmuşam, məktəbə getmişəm və yaxşı təhsil almışam”, - İvan bildirib.
“Biz Luqanskda uşaqlarımızla dinc yaşayırdıq, lakin 2014-cü ildə minaatanlardan atəşə tutulduq. Yaşayış binamdan çıxdım və başımın üstündən uçdular. Həyat yoldaşımla zirzəmidə gizləndik. Gecə-gündüz atəşə tutulurduq. Mən 1970-ci illərdə hərbi xidmətimin bir hissəsi kimi Anqolada olmuşam, orada müharibə gedirdi. Bunun burada baş verə biləcəyini heç ağlıma belə gətirməzdim”.
Rusiya prezidenti Vladimir Putin tez-tez ruslar və ukraynalılar, o cümlədən belaruslar bir xalqdır - bölünmüş bir millətdir. Həqiqətən də, MMA döyüşçüsü Fedor Emelianenko kimi bir çox məşhur ruslar əslində Ukrayna mənşəlidirlər. Müəllif Nikolay Qoqol da ukraynalı idi.
Qonşuların dilləri, tarixi və mədəniyyəti, orta əsrlər Kiyev Rusunun Slavyan krallığında ortaq mənşəyinə görə, yaxındır, baxmayaraq ki, onların hələ də bir millət olması fikri müzakirə edilə bilər və edilir.
Hər halda, əsrlər boyu Rusiya, sonra isə Sovet hakimiyyəti dövründə münasibətlər bərabərlikdən uzaq idi.
Çarlar ukrayna dilini qadağan etdiyi halda, İosif Stalinin kənd təsərrüfatı siyasəti 1930-cu illərdə “Sovet İttifaqının çörək səbətində” milyonlarla insanın aclıqdan ölməsinə səbəb oldu.
Ukraynada, məlum olduğu kimi, Qolodomorun (“aclıqdan ölüm”) məqsədyönlü şəkildə Ukrayna kəndlilərini əzmək məqsədi daşıdığı güman edilir, baxmayaraq ki, aclıq Rusiyanın cənubunu və Qazaxıstanı da vurdu.
1991-ci ildə Ukrayna müstəqillik əldə etdikdən sonra bu ağrılı tarix iki ölkə arasında, eləcə də Ukrayna daxilində acı mübahisələrin mərkəzində dayanır.
Alekseeviç Putinin fikirlərini bölüşür - və onun Ukrayna millətçilərinə hörmətsizlik.
“Mən Sovet İttifaqında böyümüşəm, orada hamımız qardaş və bacı idik” dedi. “1970-ci illərdən başqa, mən Ukraynanın qərbindən olan kişilərlə orduda xidmət etmişəm. Mən bu banderit reallığını öz gözlərimlə gördüm”, - deyə o, Ukrayna millətçiləri üçün alçaldıcı ifadə işlədib, bu ifadə həm də vaxtaşırı Rusiyada yaşayan ukraynalılara qarşı etnik ləkə kimi istifadə olunur.
Termin ikinci dünya müharibəsinə gedib çıxır, o zaman Stepan Bandera başda olmaqla Ukraynanın qərbində millətçi döyüşçülər Qırmızı Orduya qarşı nasistlərin tərəfinə keçərək polyaklar və yəhudilərə qarşı hərbi cinayətlər törətmişlər.
2014-cü il Maydan inqilabından sonra Rusiyanın Krım yarımadasına nəzarəti ələ keçirməsindən sonra Ukraynanın şərqindəki üsyançılar Kiyevdən daha çox muxtariyyət tələb edərək öz qeyri-rəsmi referendumlarını keçirdilər. Onları Ukraynanın mərkəzi hökuməti tanımırdı, İvanın bundan sonra baş verənlərə görə onları günahlandırır.
“Bu qəddarlar Donbasa gələrək silahsız qocalara, qadınlara və uşaqlara atəş açıblar” dedi. “İndi də bu yataq səkkiz ildir davam edir. Onlar [Rusiyayönlü qüvvələr] fürsət olanda Mariupolu almalı idilər”.
Azov dənizinin sahilində yerləşən Donetsk bölgəsindəki Mariupol şəhəri, 2014-15-ci illərdə hökumətyönlü qüvvələrin üsyançıların bir neçə irəliləyişini geridə qoyduğunu görən rusiyapərəst əhval-ruhiyyənin mərkəzidir.
30 yaşlı Lena şəhərin keçmiş sakini, hazırda Sankt-Peterburqda yaşayır. O, bir gün evə qayıdacağına ümid etdiyi üçün tam adını istifadə etməməyi xahiş etdi.
"Ərim artıq bura işləmək üçün gəlmişdi və atışma başlayan kimi mən uşağımızla gəldim" dedi və əlavə etdi ki, Rusiya hakimiyyətinin dəstəyi onun istədiyi qədər gözlənilməzdir.
“Balaca uşağınız olanda mənzil tapmaq çox çətin idi. Sənədsiz iş tapa bilməzsən, heç nə əldə edə bilməzsən. Geyindirilməli və qidalanmalı olan uşağıma baxmaq çox stresli idi.
“Hətta geri qayıtmağı düşündüm. Onların ofisinə gedib şikayət etməli oldum, amma nəhayət sənədlərimi alanda hər şey asanlaşdı”.
Lena 2014-cü ildə döyüşlər getdikcə qardaşı ilə birlikdə Mariupoldan ayrılıb.
"Mənim yaşlı nənəm var və onu ziyarət etmək istərdim, amma qorxuram" dedi.Ukrayna və Qərb hökumətləri ilə gərgin qarşıdurma şəraitində 100 mindən çox rus əsgərinin sərhəddə yerləşdiyi hazırkı vəziyyətin kimin günahkar olduğuna gəlincə, Lena birmənalı deyir.
"ABŞ 100 faiz günahkardır, əlbəttə ki, buna şübhə yoxdur" dedi.
Alekseyeviç isə Ukraynanı işğalçı kimi görür.
"Mən buna şübhə etsəm də, [müharibəni] istisna etməzdim" dedi. “Mən düşünmürəm ki, ukraynalılar buna ehtiyac duyurlar. Onlar NATO-nun onlara qoşun göndərməyəcəyini bilirlər... NATO və ya Ağ Ev onları sıxışdırmasa, böyük bir əməliyyata gedəcəklərini düşünmürəm”.
Müharibənin şahidi olan Alekseeviç və Linanın Ukrayna hakimiyyətinə qarşı hissləri başa düşüləndir, lakin Ukraynadakı bir çox rusdilli və ya etnik rus hələ də Kiyevin tərəfindədir.
Rusiya hakimiyyəti isə Kiyevyönlü təşviqatçı hesab etdikləri insanlara qarşı sərt mövqe nümayiş etdirir.
Məsələn, 2014-cü ildə ukraynalı kinorejissor Oleq Sentsov Krımda həbs edilib və “terrorçuluq” ittihamı ilə 5 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib.
Rusiyada yaşayan nə qədər ukraynalının Moskvanın öz vətənlərinə qarşı siyasətinə səssizcə etiraz etdiyini söyləmək çətindir.
“Bir çox aktiv Ukrayna icma qrupları olsa da, onlar adətən siyasətə qarışmırlar. Əgər siz Ukrayna bayrağı ilə bayıra çıxsanız, sizi harasa aparacaqlar”, - “Moskva ukraynalıları” icma qrupunun keçmiş lideri Viktor Hirjov deyib.
“Hər hansı bir fəallıq sizin işiniz üçün də təhlükəlidir; sizə təzyiq ediləcək və dayanmasanız, karyeranızı bitirəcəksiniz. İnsanlar qorxur, ona görə də fikirlərini özlərində saxlayırlar. Etiraf etmək lazımdır ki, aramızda Kremlin siyasətini, Krımın ilhaqını və s. dəstəkləyənlər var”.
Hirjov mütəmadi olaraq tok-şoularda çıxış edərək, Rusiyanın Ukraynaya təcavüzü adlandırdığı 2015-ci ilə qədər, 20 ildir ki, ölkədə yaşamasına baxmayaraq, FSB-nin əmri ilə 5 il müddətinə Rusiyaya girişinə qadağa qoyulana qədər çıxış edib.
"Mən geri qayıtmaq fikrində deyiləm, hələlik, bu çox təhlükəlidir" dedi Ukraynadan.
Krımın Koktebel şəhərindən olan 34 yaşlı Andrey Zayçikov heç bir tərəfi tutmasa da, Ukraynanın mövqeyinə müəyyən qədər simpatiyasını bildirir.
Krımda olan o, 1991-ci ildə SSRİ parçalananda Ukrayna vətəndaşı olub, sonra 2014-cü ildə qəfildən doğma şəhərinin de-fakto Rusiya Federasiyasının tərkibinə daxil olduğunu aşkar edib.
“Bir krımlı olaraq 2014-cü ildə baş verən hadisələr mənə təsir edə bilməz” dedi. “Ətrafımda hər şey dəyişdi: qanunlar, valyuta, cəmiyyətin qurulduğu müəyyən prinsiplər. Amma bütün bunlar dəyişsə də, ətrafımdakı insanlar əsasən eyni, eyni mentalitetlə qaldılar; hətta eyni məmurların bəziləri hakimiyyətdə qaldılar, sadəcə olaraq papaqlarını dəyişdilər.
“Müasir Rusiya Krımı ilə bağlı hər şeyi bəyəndiyimi deyə bilmərəm, xüsusən də siyasət və söz azadlığı, amma deyə bilmərəm ki, hər şey pisdir və əvvəlki vəziyyətə qayıtmaq lazımdır”.
Zayçikov Maydan inqilabı zamanı Kiyevə iştirak etməkdənsə, maraqla getmişdi. Tur bələdçisi kimi işləyən və kifayət qədər yaxşı səyahət etdiyi üçün o, həm də qərbi ukraynalıları “banderit” adlandırmaqdan çəkinir.
“Bir neçə il Lvovda yaşamış və ukraynaca səlis danışan mən Qərbdə yaşayan insanların mentalitetini başa düşürəm” dedi. “Mən onları heç də düşmən hesab etmirəm və Rusiyada onlara qarşı düşmənçilik edənləri başa düşmürəm; Məncə, onlar çox qapalı insanlardır”.
Amma sırf praqmatik nöqteyi-nəzərdən, o, Ukrayna rəhbərliyinin yerində dayansaydı, Krımın əldən getdiyini etiraf edər və Rusiya ilə münasibətləri normallaşdırmağa çalışardı.
bbabo.Net