Liviya yenidən ikili hakimiyyətə qayıdıb. Ölkə parlamenti yeni baş naziri seçib. Bu, keçmiş daxili işlər naziri Fəthi Başağa idi. Eyni zamanda, hazırkı hökumət başçısı Abdel Hamid Dbeiba öz səlahiyyətlərindən imtina etmək istəmir. Halbuki deputatlar öz qaydaları ilə hərəkət edirlər. Onlar yeni baş nazirin seçilməsi ilə eyni vaxtda ölkənin konstitusiya bəyannaməsinə dəyişikliklərin lehinə səs veriblər.
Bu gün Liviya Nümayəndələr Palatası (parlament) keçmiş daxili işlər naziri Fəthi Başaqinin Milli Birlik Hökumətinin Baş Naziri vəzifəsinə təyin edilməsinin lehinə səs çoxluğu ilə səs verib. Həftənin əvvəlində baş nazir postuna 7 namizəddən parlament yalnız ikisini - cənab Başağa və iş adamı Xalid Bibası təsdiqləyib. Bu gün səhər səsvermədən əvvəl Xalid Bibasın namizədliyini geri götürməsi xəbəri var idi - lakin o, sonradan bunu təkzib etdi, lakin artıq gec idi: deputatlar Fəthi Başağaya səs verdilər. Proseduru parlamentin spikeri Aqila Salehin uydurduğu fars adlandıranlar da olub. Lakin Fəthi Başağının rəqibinin olmadığı ilkin mərhələdə bəlli idi.
Bu həftə parlamentdə müzakirələr zamanı cənab Başağa yeni hökumətin başçısı postunu tutacağı təqdirdə qarşıdan gələn prezident seçkilərində iştirak etməyəcəyinə söz verib. O, həmçinin hər hansı hüquqi ittiham irəli sürərsə, özü və gələcək nazirlər üçün "hər hansı qanuni toxunulmazlıqdan" imtina etdi. Cənab Başağın açıqlaması əslində Aqila Saleh üçün gələcək seçkilərdə onun prezidentlik uğrunda elə də ciddi rəqibinin olmayacağına zəmanət deməkdir. Saleh-Başağa əlaqəsi bir il əvvəl Prezident Şurası və hökumətin rəhbərləri vəzifələrinə vahid siyahı üzrə müraciət edəndə işləməli idi. Bu siyahı eyni vaxtda Ankara, Moskva və Qahirənin dəstəyini qazanıb. Lakin o, gözlənilmədən o dövrdə geniş ictimaiyyətə az tanınan namizədlərə - biznesmen Abdel Hamid Dbeiba və Prezident Şurasına rəhbərlik edən diplomat Məhəmməd əl-Manfiyə uduzdu. Onların vəzifəsi ölkədə 2021-ci ilin dekabrına təyin edilmiş ümumi seçkilərə hazırlamaq, eləcə də bütün dövlət orqanlarını birləşdirmək idi. Seçkilərdən sonra onlar səlahiyyətlərini yeni prezident və baş nazirə verməli olublar.
Yeddi il ərzində Liviyada ikili hakimiyyət hökm sürürdü. Qərbdə Tripolidə Milli Razılıq Hökuməti toplaşıb, ölkənin şərqinə isə feldmarşal Xəlifə Haftarın rəhbərlik etdiyi Liviya Milli Ordusu nəzarət edib.
Liviyanın Nümayəndələr Palatası da ölkənin şərqində oturmuşdu, amma əslində deputatların bir hissəsi qərbdə qaldığından heç vaxt tam tərkibdə iclas keçirməmişdi. Bütün digər dövlət orqanları, o cümlədən ordu da parçalandı. Lakin 2020-ci ilin ortalarından BMT-nin himayəsi altında danışıqlara başlanılıb və nəticədə bu, ölkədəki parçalanmaya son qoymalı idi. BMT-nin yardımı ilə 75 üzvdən ibarət Liviya Siyasi Dialoq Forumu (LFPD) yaradılıb, seçki cədvəlini müəyyən edib və yeni hakimiyyət orqanlarını seçib. Lakin Liviyanı birləşdirmək planı baş tutmadı.
Ötən ilin dekabrına təyin edilmiş seçkilər baş tutmayıb. Nümayəndələr Palatası və Ali Dövlət Şurası (çox vaxt parlamentin yuxarı palatası adlandırılan məşvərət orqanı) seçki qanunu ilə bağlı razılığa gələ bilmədi, namizədlərin siyahısı da hazır deyildi. Aydın oldu ki, səsvermənin nəticələrinə ölkənin bu və ya digər bölgəsində etiraz edilə bilər, bu, Liviyanın müasir tarixində artıq baş verib.
Lakin seçkilərin ləğvi LFPD tərəfindən seçilən hakimiyyətin legitimliyi məsələsini gündəmə gətirib, çünki onlar müvəqqəti xarakter daşıyırdı. Nümayəndələr Palatasının deputatları baş nazirlə dil tapa bilmədilər, xüsusən də prezidentliyə namizəd olmaq ambisiyalarını ortaya qoyduqdan sonra ona və Liviyanın qərbindəki siyasətçilərə iddialarını bildirdilər. Ekspertlərin fikrincə, cənab Dbeibaya qarşı iddiaların əksəriyyətinin mahiyyəti onun dövlət xərclərinə həddən artıq ehtiyatla nəzarət etməsi ilə bağlı olub. Bu və ya digər şəkildə sentyabr ayında parlament Abdel Həmid Dbeibanın hökumətinə etimadsızlıq səsverməsi keçirdi, lakin o, fəaliyyətini davam etdirdi. Seçkilərin ləğvindən sonra deputatlar baş nazirə qarşı yeni hücuma keçib, həm də onun razılığı olmadan seçkilərin yeni “yol xəritəsi”ni qəbul ediblər.
Səsvermənin bu gün baş verən konstitusiya bəyannaməsinə dəyişikliklərin qəbulundan 14 ay sonra keçirilməsi qərara alınıb. Nümayəndələr Palatası və Ali Dövlət Şurası tərəfindən bərabər nisbətdə namizədliyi irəli sürülmüş ölkənin üç əsas coğrafi bölgəsindən 24 nəfərdən ibarət komitənin formalaşdıqdan sonra 45 gün ərzində yeni konstitusiyanın mətnini təqdim etməsi planlaşdırılır. ümumxalq səsverməsinə çıxarılacaq.Abdel Hamid Dbeiba Nümayəndələr Palatasının qərarı ilə razı deyil. Hətta bir gün əvvəl o, prezident seçkilərinə qədər hakimiyyəti ötürməyəcəyini və yeni keçid mərhələlərinə imkan verməyəcəyini açıqlamışdı. Siyasətçi sentyabrda onun kabinetinə etimadsızlıq səsverməsinin uydurma olduğunu da vurğulayıb. Eyni zamanda, o, “əgər digər namizədlər də eyni qərarı qəbul etməyi öhdəsinə götürsələr” prezidentliyə namizəd olmaq qərarına yenidən baxmağa hazır olduğuna inandırıb. Bu, seçkilərdə iştirak etmək niyyətində olan Aguila Saleh və Xəlifə Haftara açıq-aşkar eyham idi.
Liviyada ikinci baş nazirin meydana çıxması beynəlxalq ictimaiyyət üçün çətin dilemma yaradır. Axı həm Abdel Hamid Dbeiba, həm də Nümayəndələr Palatası BMT tərəfindən eyni dərəcədə tanınır. Hər halda Liviyada hakimiyyət uğrunda mübarizənin yeni mərhələsinin başladığı göz qabağındadır. Məsələ burasındadır ki, bu, yalnız hüquqi müstəvidə qalacaq, yoxsa küçələrə töküləcək. Nümayəndələr Palatasında yeni baş nazir üçün səsvermə ərəfəsində Abdel Hamid Dbeibaya sui-qəsd cəhdi məlum olub. Ərəb mediası onun avtomobilinin atəşə tutulduğunu, həmçinin ön şüşənin güllə ilə zədələndiyi fotonun da olduğunu bildirib. Eyni zamanda, fotodan avtomobilin həqiqətən də hökumət başçısına məxsus olduğunu müəyyən etmək mümkün deyil. Baş nazirin özü xəsarət almayıb.
bbabo.Net