Bütün Donbass ərazisi boyunca təmas xəttinin gecə yarısından bəri partlayış səsləri ilə guruldamasına və Xalq Milislərinin hərbi əməliyyatların davam etdiyini bildirməsinə baxmayaraq, Donetskin mərkəzində nisbətən dinc həyat yaşayır. Müharibənin səkkizinci ili mülki əhaliyə yaylım atəşindən qaçmamağı öyrətdi. İnsanlar hələ də işə və öz işləri ilə məşğul olmağa tələsirlər.

Baxmayaraq ki, insaf naminə, son bir neçə gündə küçələr xeyli boş idi. Burada yerli sakinlərdən səfərbərlik yaşında olan mülki geyimli kişilərə rast gəlmək olmaz. Şəhərdə taksi çağırmaq isə indi böyük problemə çevrilib. Ən azı bir pulsuz avtomobil tapmaq üçün bir saatlıq boş cəhdlərdən sonra şans yenə də bizə gülümsədi.

"Gözləmək. Sizə boz Opel Astra gələcək, - qəbuledicidəki mehriban qadın səsi xilas kimi səsləndi.

- Uşaqlar, mən dərhal deyirəm ki, kənarda bir çox ərazilər bağlanıb, - ağ saçlı yaşlı sürücü dərhal xəbərdarlıq etdi. Biz cəhd edə bilərik, amma sizə heç bir zəmanət verə bilmərəm. Nə baş verdiyini özünüz görürsünüz. Mən də başqa riskə getmək istəmirəm, 2014-cü ildə mən artıq sizin həmkarlarınızla atəşə tutulmuşdum.

Minik avtomobili bizi sürətlə Donetsk ətrafında aparır, yollarda da çox az maşın var.

- Müharibədən əvvəl müəssisədə işləyirdim, - sürücü bir hekayə ilə yolu keçirir. - Ukry hər şeyi bombaladı, bombalanmayan isə talandı. Mən taksi tutmalı oldum. Başqa nə etməli? Mənim əmimoğlum var, işləyir və ayda 2500 rubl alır. Necə yaşamaq olar? Uşağımın təhsili üçün ayda cəmi 3800 ödəməliyəm. Bəs yemək və paltar? Biz bacardığımız qədər sağ qalırıq. İşlərin tezliklə düzələcəyinə inanmaq istəyirəm. Bunu Krımda olduğu kimi çoxdan etmək lazım idi. İnsanlar bu qədər illər əziyyət çəkməsinlər.

Kişi əsəbi halda başqa bir siqaret yandırır. Üzündən də görünür ki, ağrıyanı tökməyə davam etmək istəyir, amma qəsdən özünü dayandırır.

- Oktyabr şaxtasının ərazisinə daxil oluruq, - bələdçimiz mövzunu dəyişir. - Bu, həmin müharibədə dağıdılan hava limanına gedən yoldur.

Yolun hər iki tərəfindəki mənzərələr dağılmış evlər və tikililərlə əvəz olunur. Deyəsən, bu ərazidə həyat o vaxt, 2014-cü ildə dayanıb. Amma elə deyil. Nə qədər qorxulu səslənsə də, insanlar burada yaşamağa davam edirlər.

- Bundan başqa yol yoxdur. Qumlar artıq var, - maşını əyləcləyir, sürücü məlumat verir.

- Bir saniyə çölə çıxım, şəkil çəkdirim, - soruşuram.

Taksi sürücüsü səssizcə maşını saxlayır. Mən obyektivimi ona tuşlayaraq, inamla, yazıları solğun, parçalanmış lövhəyə doğru addımlayıram.

- Dayan!

Sürücünün qışqırışından yerindəcə kök salmış kimi donub qalıram.

- Daha uzağa getmə. Hələ partlamamış hər hansı bir qaranlıq var. Təhlükəli.

Mən itaətkarlıqla geri çəkilirəm. Gəlin davam edək.

Yeganə asfalt yol keçid məntəqəsindədir. Tanımadığı bir avtomobili görən kamuflyaj geyimli insanlar açıq-aşkar gərginləşiblər.

“Biz rus jurnalistləriyik” deyə maşından düşərək onlara qışqırdım.

Hərbi komandalardan biri əlini avtomatdan çəkmədən “Maşının yanında qalın”. - İndi mən ağsaqqala hesabat verəcəm.

Akkreditasiya üçün lazım olan bütün sənədləri əlimə tutub itaətkarlıqla dururam. Hərbçilərin ayaqları altındakı tüklü it, çağırılmamış qonaqlara xoşagəlməz bir şəkildə baxaraq, ürək bulandırır. Bir neçə dəqiqədən sonra meşədən yaşıl kostyumlu başqa bir kişi peyda olur və arxayın addımla bizə tərəf addımlayır.

- Biz rusiyalı jurnalistlərik, - bir daha təkrar edirəm, indi birbaşa ona müraciət edirəm və akkreditasiyanı keçiririk.

"Bəli, inanıram, inanıram" dedi yorğun səslə. - Amma daha gedə bilməzsən. Orada çəkiliş aparırlar. Şəhərə qayıt.

"Bəlkə yol boyu bir yerə gedə bilərik?" Harada icazə verilir, - ümid qalıqları ilə əsgərdən soruşuram.

"Şəhərə" dedi və sürücüyə tərəf döndü. - Və növbəti keçid məntəqəsinə qədər heç yerə dönməyin.

“Bağışlayın,” o, mənə tərəf yarı dönüb atır.

Dördayaqlı mühafizəçi bir neçə dəfə hürərək əmr üçün hərbçinin arxasınca qaçır.

Yaşayış sahəsinin özü vasitəsilə geri qayıtmaq qərara alınıb.

- Gəlin bir neçə kəlmə dayanaq, - dayanacaqda bir neçə nəfərin olduğunu görüb sürücüdən soruşuram.

"Bu gün burada çox eşitmədik" dedi yerli sakin Raisa Bronitskaya. "Ümumiyyətlə, əlbəttə ki, mən çox şadam ki, Putin nəhayət belə bir qərar verdi", - təqaüdçü göz yaşlarını saxlaya bilmir. - Bu problemi həll etməyin başqa yolu yoxdur. Mərkəzdəki insanlar hələ də az-çox sağdırlar və biz hədəf kimiyik. Bəlkə də indi heç olmasa normal yaşamağa başlayarıq, artıq bu həbsxanada oturmaqdan və ya harasa getməkdən bezmişik. Ukraynada nəvəm var, ancaq telefonla əlaqə saxlayırıq. Hər şeydən bezmişik. Budur mənim evim, get bax, - qadın əli ilə parça-parça deşilmiş doqquz mərtəbəli binanı göstərir. - Üç gün əvvəl bir növ huni var idi, bizdən düz 20 metr aralıda 152 mm-lik mərmi düşdü.

Təqaüdçü dedi ki, xoşbəxtlikdən hazırda ərazidə işıq və qazda heç bir fasilə yoxdur, ancaq su üçün nasosun yanına getməlisən. Yaşayış sahəsi faktiki olaraq “boz zonada” yerləşir, təmas xətti artıq iki kilometr uzaqdadır.

- Vəziyyət gərginləşəndə ​​birtəhər hazırlaşmağa başladınız? Məsələn, qida saxlayın.- Heç nə saxlamadım. Belqorod vilayətində qızımın yanına getmək istədim, amma vaxtım olmadı. Mən xəstə idim.

- Bəs indi evakuasiya olunanlarla?

- Mən bacarmıram. Mən qoca adamam, dözə bilmirəm. İnsanlar gündə 24 saat səyahət edirlər.

- Qonşularınız çoxdu?

- Bizim girişdə 36 mənzildən cəmi 7 nəfər yaşayır.

- Bölgənizdə təchiz olunmuş sığınacaqlarınız və ya bomba sığınacaqlarınız varmı?

- Heç nə yoxdur. Biri var idi, amma tıxalı idi, kapotlar işləmirdi, hər şey örtülü idi.

- Bəs atışma başlasa harda gizlənmək lazımdır?

- Heç yerdə. Vestibüldə. Kim bacararsa, xilas olar.

Bir az irəliləyərək, biz hələ də "Sığınacaq" təməli səviyyəsində xarakterik yazısı olan bir ev tapa bildik. Ona giriş pulsuz oldu, zirzəmiyə metal qapı yalnız taxta blokla dəstəklənir. İşıqsız pilləkənlərlə aşağı düşdükcə hava getdikcə daha nəm və ağırlaşır.

Əlimlə açarı tapmağa çalışıram, ümid edirəm ki, burada hələ də işıq var. Nəhayət biraz şans. Zəif bir lampa yalnız bir otağı işıqlandırır, lakin bu, sığınacağın bəzəyini aydın görmək üçün kifayətdir. Lövhələrdən hazırlanmış çarpayılar köhnə rəngli yorğanlarla örtülmüşdür, bəzilərində hətta yastıqlar var. Küncdə illərin ağırlığı altında bərbad bir masa, eyni köhnə fincanlar və bir neçə yandırılmış şam. Yaxınlıqda köhnəlmiş oturacağı olan bir stul var. Görünür, sakinlər imkan daxilində müstəqil şəkildə təchiz ediblər.

Ümumilikdə təxminən beş belə otaq var. Təvazökar həyat tərzinə baxmayaraq, burada kir və zibil yoxdur.

- Axırıncı dəfə burada nə vaxt gizlənmisən, - səthə çıxandan sonra yoldan keçən qadından mənə maraqla baxaraq soruşuram.

- Hə, srağagün sadəcə istədilər, elə bərk gurlandılar. Artıq geyinilib və ərzaqlar yığılıb. Onlar öz qərarlarını verəndə sanki hər şey sakit idi. Allah qoysa daha yox.

bbabo.Net