У Рыме на 91-м годзе жыцця памерла Моніка Віці, самая неітальянская з італьянскіх кіназорак, багіня інтэлектуальнага кіно і "камедыі па-італьянску", муза Мікеланджэла Антаніёні.
У лёсе Антаніёні яна праступала, як праступае фотамалюнак у яго шэдэўры «Блоу-ап». Спачатку яго прыцягнуў хрыплаваты голас актрысы, заўважанай ім у фарсе Жоржа Фэйда: ён запрасіў яе агучыць ролю ў «Крыку» (1957). Потым неяк зайшоў у студыю гуказапісу, доўга, незаўважаны, глядзеў на Віці, сказаў: «У вас прыгожая патыліца, трэба вас здымаць». Яна ўспыліла: "Вы што, будзеце здымаць мяне толькі са спіны?" І тут ён нарэшце разглядзеў яе вочы. «Гэта самае дзіўнае, што ў ёй ёсць. Яны ні на чым не затрымліваюцца, але ўзіраюцца ў далёкія таямніцы. Гэта погляд кагосьці, хто шукае і не можа знайсці, дзе завяршыць свой палёт».
Дзесяць гадоў іх кахання спарадзілі чатыры шэдэўра, як модна было казаць у 1960-х, аб "некамунікабельнасці". Іх гераіні таксама нібы праступалі на экране, не выяўляючыся да канца, нічога не здзяйсняючы. Уцякалі ад псіхалагічных і сацыяльных трактовак, як ад мужчынскіх абдымкаў. Свецкая дзяўчына Клаўдыя мімаходзь крала, ды тут жа і губляла, палюбоўніка ў зніклай сяброўкі («Прыгода», 1960), якую шукала, ды не знайшла. Валянціна, багатая дачка, мімаходзь спакушала героя Мастраяні («Ноч», 1961), ды так і не спакусіла. Перакладчыца Віторыя проста плыла па хвалях жыцця («Зацьменне», 1962), забываючыся прыйсці на спатканне, як забываўся прыйсці і яе новы палюбоўнік. Сэксуальна фрустраваная жонка інжынера Джуліяна проста адчувала перад жыццём жах («Чырвоная пустыня», 1964).
Віцці паўтарала: «Усё роўна, што здараецца з маімі гераінямі. Людзі думаюць, што падзеі — гэта тое, пра што фільм расказвае. Няпраўда. Фільм кажа пра ўнутраныя змены персанажаў».
Так, вядома, мадэрнізм, дэдраматызацыя, унутраны свет, хто б спрачаўся, але магія сатворчасці Антаніёні і Віці гэтым не вычэрпвалася.
Антаніёні дэклараваў: для яго акцёр раўнацэнны любому элементу навакольнага асяроддзя - сцяне, дрэву або воблаку. Але Віці падпарадкоўвала асяроддзе так, што тая станавілася праекцыяй яе душы, яе ўнутраным ландшафтам. Усё было ёю: што скалы ліпарскага астраўка, што істэрычны мурашнік фондавай біржы. У «Чырвонай пустыні» Антаніёні ў боскім азарэнні фарбаваў траву, дрэвы і сцены ў экстравагантныя колеры, каб іх кантрасты транслявалі кантрасты надламанай душы Джуліяны.
Такога абсалютнага зліцця рэжысёра і акторкі кіно яшчэ не ведала. Віці была аватарам Антаніёні, яе вочы - яго вачыма. Адзінае, што яна, па вялікім рахунку, усёткі здзяйсняла, дык гэта ўглядалася. У сямейныя фатаграфіі на сценах кватэры палюбоўніка, у самалёты ў аэрапорце, у твар збяднелага біржавік - скончыць ён сабой або не скончыць. І перш за ўсё, у саму сябе: Віторыя, уцягнуўшы ў вушы кольцы і вырабіўшы баявы макіяж, выконвала перад люстэркам афрыканскі танец, а потым замірала, узіраючыся ў сваё адлюстраванне, не бачачы ці не пазнаючы саму сябе.
Вытанчаны твар, вузкія вочы, прыадчыненыя, прыпухлыя вусны, слізгальная пластыка, глыбока схаваныя эмоцыі: яна здавалася іншапланецянкай у мітуслівым свеце, а ў гарачым італьянскім кіно і тым больш.
Ёй, між тым, хацелася быць як Сафі Ларэн або Арнела Муці, гуляць свавольных дзяўчат, сварлівыя жонак, капрызных наложніц. «Я зразумела, што валодаю камедыйным талентам, калі дэкламавала трагічныя ролі сябрам па Тэатральнай акадэміі, а яны пагойдваліся са смеху».
Растаўшыся з Антониони, яна з палёгкай пазбавілася статусу інтэлектуальнай іконы і пусцілася ва ўсе цяжкія. Першы ж досвед («Не прамахніся, Ассунта!», Марыё Манічэлі, 1968) прынёс ёй першы з пяці «Давыдаў Данатэла», вышэйшых прызоў Італіі. Ассунта з доўгай касой і пісталетам у сумачцы адпраўлялася з сіцылійскай глушы ў Шатландыю караць спакусніка: з большай бы радасцю выйшла за яго замуж, ды вендэта абавязвае. Народжаная Марыя Луіза Чачарэлі заадно адпомсціла за сіцылійскае дзяцінства, за тыранства бацькоў, толькі эміграцыя якіх у ЗША выратавала яе, 18-гадовую, ад суіцыду.
Дваццаць гадоў яна грала амаль што толькі ў камедыях - у адным фільме Дзіна Рызі аж 12 роляў, - пабываўшы ў дуэце з усімі ад Сордзі да Чэлентана. Аднойчы вярнулася на здымачную пляцоўку Антаніёні, не замахнуўшыся на таемства сумеснага міфа. У «Таямніцы Обервальда» (1981) удаваючая каралева Віты хавала твар пад вэлюмам.
Пачатак адваротнага адліку яе жыцця паклаў дзікі інцыдэнт. У маі 1988-га Le Monde аб'явіла на першай паласе аб самагубстве Віці. Звольненая за гэта загадчык аддзела кіно Ніколь Корню-Ланглуа клялася мне, што даведалася пра трагедыю з надзейнай крыніцы, ад агента самой Віці. Што гэта была за інтрыга, так і не высветлілася. У 1992-м Віці апошні раз з'явілася на экране, у пачатку 2000-х – на людзях. Спадарожнік яе жыцця на працягу паўстагоддзя, рэжысёр Раберта Русо паведаміў: актрысу ўразіў Альцгеймер. Кажуць, на світанку іх бачылі часам на рымскай вуліцы, шпацыруючы рука аб руку: немая мізансцэна, вартая вялікіх фільмаў Віці.
bbabo.Net