Сафія, 15 лютага (bbabo.net)
Часопіс «Балгарская навука» даў кароткі змест трох інтэрв'ю з рознымі балгарскімі навукоўцамі, падрыхтаваны Радаславам Тодаравым. Цалкам артыкулы можна прачытаць у новым нумары 150 часопіса, а таксама паглядзець або паслухаць у фармаце сайта, канала YouTube, старонкі ў Facebook і іншых каналаў на https://nauka.bg
Прафесар Мікалай Спасаў кіруе праектам, выйграным яго камандай у Нацыянальным прыродазнаўчым музеі (НПМ)-БАН у Навукова-даследчым фондзе (НФН) пад амбіцыйнай назвай «Ад дыназаўраў да самых ранніх продкаў чалавека: фундаментальныя даследаванні значных момантаў у гісторыя фауны і мінулае чалавека».
Гэтыя даследаванні праліваюць святло на вельмі працяглы і туманны перыяд найстаражытнейшых часоў на нашых землях. Уяўленне пра тое, што тут нельга было знайсці дыназаўраў, даўно існавала ў балгарскай геалогіі, бо на момант іх існавання нашы землі былі дном мора. Гэты тэзіс прымаўся да нядаўняга часу, нягледзячы на тое, што ў нашай краіне даўно вядома аб наяўнасці мезазойскіх кантынентальных адкладаў, хоць яно сапраўды вельмі абмежаванае ў распаўсюджванні. Адкрыццё першых парэшткаў дыназаўраў было звязана з экспедыцыяй Нацыянальнага музея натуральнай гісторыі Балгарскай акадэміі навук у 1980-х гадах, але толькі некалькі гадоў таму аналізы выявілі, што сярод знойдзеных у той час костак былі парэшткі дыназаўраў.
Другое радовішча костак дыназаўра таксама было выяўлена даследчыкамі НПМ-БАН. Гэта стымулявала прафесара Спасава пачаць даследаванні і ў яго. Яму ўдалося знайсці фінансаванне на першыя палявыя раскопкі, і цяперашні праект, у якім таксама ўдзельнічаюць навукоўцы з Сафійскага ўніверсітэта «Святы Клімент Ахрыдскі» і Геалагічнага інстытута БАН, дазволіць развіваць даследаванні, якія, безумоўна, дадуць новыя дадзеныя аб позняга наземнага прыроднага асяроддзя на Балканах, пра якое мала вядома.
Вялікія надзеі прафесар Спасаў ускладае на палеанталагічныя раскопкі, якія ён і яго каманда зможа правесці ў рамках праекта. Яны паспрыяюць пашырэнню нашых ведаў аб ладзе жыцця грэкапітэкаў і прыродным асяроддзі, у якім ён існаваў, і пры невялікай колькасці шанцавання прывядуць да адкрыцця новых астанкаў гэтага найбольш верагоднага продка чалавецтва.
Таня Дзімітрава — стваральніца дзіцячага навуковага партала «Science Journal for Kids», які на англійскай мове, але апошнім часам змяшчае інфармацыю на балгарскай.
Яна пачала гэты праект у 2015 годзе, калі расказвала вучням 9-12 класаў у ЗША пра сваіх выпускнікоў. Ідэя заключаецца ў тым, каб яны абралі навуковы артыкул з навуковага часопіса, прачыталі яго, а затым абагульнілі для сваіх аднакласнікаў. Але паколькі спецыфічная і складаная мова навуковых артыкулаў робіць іх надзвычай складанымі, яна бярэцца адаптаваць артыкулы як для студэнтаў. Змест застаецца ранейшым, апісваюцца тыя ж эксперыменты і навуковая мадэль, захоўваюцца тая ж структура, уводзіны, метадалогія, вынікі і абмеркаванне, што і ў арыгінальных артыкулах. Але дадаюцца тлумачэнні пра навуковы працэс і тое, як даследчыкі прыйшлі да вынікаў, апублікаваных у артыкулах. Самае галоўнае, аднак, што ўсё гэта пададзена больш нармальнай і зручнай для дзяцей мовай, з адаптаванай графікай, анкетамі і г.д.
Пасля таго, як даведалася, што ад гэтага абавязкова выйграюць усе студэнты, яна вырашыла для гэтага запусціць уласны інтэрнэт-часопіс.
У часопісе ўжо ёсць дзесяткі артыкулаў, перакладзеных на балгарскую мову, і як мінімум адзін новы артыкул павінен выходзіць на балгарскай кожны месяц. Так што хутка балгарскія выкладчыкі і студэнты змогуць гэтым у поўнай меры скарыстацца.
Неўзабаве гл. Дацэнт д-р Лачэзар Томаў сумесна з «Балгарскай навукай» ажыццявілі вельмі цікавы праект - выданне спецыяльнага выпуску з матэрыяламі па матэматыцы і фізіцы, у якім закраналася праблема непаразумення паміж матэматыкамі і фізікамі. Наколькі яны падобныя і як моцна сварацца паміж сабой, бо ў цэлым падобныя, але з рознымі спосабамі мыслення і рознымі поглядамі на адны і тыя ж рэчы.
Увогуле, у дакладных навуках ёсць два асноўныя спосабы мыслення. Адным з іх з'яўляецца аналітычнае або алгебраічнае - мысленне, пры якім вы можаце вырашаць задачы без чарцяжоў, задачы, у якіх вас цікавіць толькі абстрактнае, сімвалы і аперацыя з імі. Іншае тычыцца абласцей, дзе вам патрэбна геаметрычная інтуіцыя, каб убачыць, што адбываецца ў працэсе, прайграць гэта і, такім чынам, усвядоміць.
Большасць фізікаў вельмі моцна бачаць рэчы, таму што многія працэсы ў фізіцы маюць некаторую інтуітыўную аснову, хоць у квантавым свеце ёсць шмат антыінтуітыўных. Аднак там, дзе ёсць інтуіцыя, разумеючы з'явы ў фізіцы, яны могуць вельмі лёгка скласці ўраўненні.
Спецыялізаваны выпуск, які можна параўнаць непасрэдна з цэлай лічбавай кнігай, уключае шэраг перакладаў і артыкулаў, прысвечаных поглядам вялікіх дзеячаў матэматыкі і фізікі, якія ахопліваюць перыяд ад Старажытнай Грэцыі да часоў Абелеўскай прэміі. Пераклады, праўкі і аналіз – гэта ў асноўным праца доктара Томава і яго вучняў з Класічнай сярэдняй школы “Святы Канстанцін Кірыл Філосаф”.
Такім чынам сваёй ініцыятывай ён запальвае цікавасць і веды пра дакладныя навукі нават у студэнтаў, якія ўжо звярнуліся да гуманітарных навук. Але гэты зборнік матэрыялаў карысны і для матэматыкаў, які паказвае ім, што добра разумець фізіку, каб яны маглі лепш спраўляцца са сваімі праблемамі. У той жа час гэта можа прымусіць фізікаў зразумець, што складаныя фізічныя ідэі, нават як спецыяльная тэорыя адноснасці, насамрэч могуць здавацца вельмі простымі, калі іх выказаць матэматычна. (PV)
bbabo.Net