Расія (bbabo.net), - На пытанні інтэрнэт-выданні "1474" адказвае старшыня праўлення Асацыяцыі арганізацый народных мастацкіх промыслаў, рамеснікаў і мастакоў "Спадчына і традыцыі" Сяргей Каламійцаў.

- Сяргей Яўгенавіч, некалькі дзён таму завяршылася II Мастацка-прамысловая выстава-форум "Унікальная Расія". Думаю, не памылюся, калі скажу, што гэтае мерапрыемства - свайго роду ўваходныя дзверы ў мір кампаній, дзейнасць якіх злучана з традыцыйнымі народнымі мастацкімі промысламі. Якія мэты ставілі перад сабой арганізатары і члены ўзначаленай вамі асацыяцыі, ініцыюючы такую ​​маштабную біенале?

– Асноўная мэта нашага праекта – прадставіць шырокай грамадскасці шматграннасць традыцыйнага мастацтва Расіі і непаўторнасць яе рэгіёнаў. На сёлетняй выстаўцы практычна кожная аўтарская работа, кожная тэматычная экспазіцыя наглядна дэманструе унікальнасць культурных кодаў народаў і народнасцей, якія жывуць у краіне. Наш галоўны пасыл у тым, што айчыннае шматвяковае мастацтва мае каласальны патэнцыял і ў цяперашні час. Традыцыйная руская культура працягвае натхняць творчых людзей на стварэнне вялікіх твораў, ізноў і ізноў адчыняе мастацкае багацце нацыянальных вытокаў, задае новыя вектары развіцця сусветнага мастацтва...

Калі казаць пра больш канкрэтныя задачы, то адна з іх - звярнуць увагу на знакавыя паралелі паміж "учора" і "сёння". Напрыклад, узнавіць гістарычны складнік I Усерасійскай мануфактурнай выставы. Яна адбылася ў маі 1831 года і, што цікава, была арганізавана пасля пандэміі халеры ў Маскве. Лічу глыбока сімвалічным, што I Мастацка-прамысловая выстава "Унікальная Расія" адбылася роўна праз 190 гадоў і таксама пасля зняцця эпідэміялагічных абмежаванняў…

Апроч гэтага мы падрыхтавалі асобны праект, прысвечаны 140-годдзю Усерасійскай мастацка-прамысловай выставы 1882 года. Яна таксама стала падзеяй вялізнай важнасці ў жыцці Масквы і сапраўднай урачыстасцю ўсёй айчыннай прамысловасці - яе наведалі больш за мільён чалавек.

- Якія экспазіцыі былі на гэты раз прадстаўлены ўвазе масквічоў і гасцей расійскай сталіцы?

- Мы пастараліся прадставіць максімальна шырокі спектр праектаў, якія адлюстроўваюць сучасныя тэхналогіі і перспектывы развіцця традыцыйнага мастацтва. Можна сказаць, "Унікальная Расія" - гэта выстава выставак, агульная колькасць якіх перавышае два дзясяткі. На мой погляд, вельмі цікавыя экспазіцыі ювелірнага і дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва "Залатыя рукі Расіі" і JUNWEX Premium, народных мастацкіх промыслаў "Спадчына і традыцыі", антыкварыяту ‒ "Антыкварыят у інтэр'еры".

Асабліва вылучу гісторыка-асветныя праекты "350-годдзе імператара Пятра I", "100 гадоў Аляксандру Зіноўеву", "Руская Арктыка - 90 гадоў Паўночнаму марскому шляху", "100 гадоў СССР. Лепшы вопыт".

Нагадаю, што 2022 год указам прэзідэнта аб'яўлены Годам культурнай спадчыны народаў Расіі. Наша выстава-форум стала выставай № 1, якая адразу дасягнула выніку: у ёй узялі ўдзел аўтары і творчыя аб'яднанні з 53 рэгіёнаў краіны.

Характэрна, што самі суб'екты выкарыстоўваюць пляцоўку "Унікальнай Расіі" для папулярызацыі роднай культуры і гісторыі. Напрыклад, якуцяне сваю выставачную праграму прысвяцілі 100-годдзю ўтварэння Якуцкай АССР, якая будзе адзначацца ў красавіку гэтага года.

Апроч цікавых экспазіцый, якія дэманструюць лепшыя ўзоры сучаснага мастацтва Расіі, яе вялікае мінулае і нават у нейкім сэнсе будучыня, на нашай пляцоўцы прайшлі дзелавыя форумы, вэбінары, майстар-класы, паказы моды і канцэртныя праграмы.

- Урачыстае адкрыццё выставы-форуму "Унікальная Расія" апярэдзіла падпісанне Пагаднення аб супрацоўніцтве паміж вашай асацыяцыяй і Нацыянальным каардынацыйным цэнтрам апрацоўкі транзакцый з правамі і аб'ектамі інтэлектуальнай уласнасці (Асацыяцыя IPChain). Якую практычную карысць вы бачыце ў саюзе з гэтым цэнтрам?

- Асацыяцыя IPChain – гэта вельмі важны стратэгічны партнёр для ўсёй нашай галіны. Па многіх прычынах большасць мастакоў і нават цэлыя прадпрыемствы доўгі час не звярталі ўвагі на адсочванне сваіх аўтарскіх правоў. На мой погляд, для таго каб сёння граматна арганізаваць работу па абароне інтэлектуальнай уласнасці, неабходна мець саюзніка, які мае сучасныя тэхналогіі, належны практычны вопыт і бясспрэчны аўтарытэт. Толькі ў такім выпадку можна эфэктыўна адстойваць інтарэсы нашых творцаў.

Мы бачым перспектывы ўзаемадзеяння з Нацыянальным каардынацыйным цэнтрам апрацоўкі транзакцый з правамі і аб'ектамі інтэлектуальнай уласнасці і па іншых напрамках. У прыватнасці, у сумеснай прапрацоўцы маркетынгавай стратэгіі.

- Сяргей Яўгенавіч, як вы ахарактарызавалі б цяперашні стан народных мастацкіх промыслаў? Якія праблемы стаяць сёння найбольш востра?- Безумоўна, ёсць фактары, якія развіваюць галіну ці, наадварот, запавольваюць яе рост. Негатыўна ўплываюць на агульную сітуацыю падзенне даходаў нашых грамадзян і зніжэнне агульнай колькасці насельніцтва Расіі. На гэтым фоне працягваецца шматгадовая міграцыя мясцовых жыхароў з сёлаў і пасёлкаў у вялікія гарады, што, вядома ж, не садзейнічае захаванню і развіццю народных промыслаў.

Сёння Мінпрамгандаль Расіі спрабуе выправіць сітуацыю і мэтанакіравана субсідуе рэгіянальную інфраструктуру народных мастацкіх промыслаў. Будзем спадзявацца, гэта дапаможа супольнай справе…

Як я ўжо сказаў, даўняя, застарэлая праблема - адсутнасць сістэмнай працы па абароне інтэлектуальнай уласнасці. Упэўнены, у гэтым пытанні пасля заключэння пагаднення з Асацыяцыяй IPChain справа зрушылася з мёртвай кропкі…

Апроч сказанага слаба развіта ў нас і міжнародны кірунак. Рускае народнае мастацтва ва ўсе часы шанавалася за мяжой, але выбудаваць доўгатэрміновыя ўзаемавыгадныя дзелавыя адносіны паміж айчыннымі ўмельцамі і ўдзельнікамі сусветнага рынка пакуль не атрымліваецца. Значыць, і над гэтым нам трэба будзе актыўна працаваць у найбліжэйшай будучыні. Думаю, прыйшоў час больш актыўна выходзіць у сусветную выставачную прастору з дапамогай лічбавых тэхналогій.

Глабальная задача - развіццё інфраструктуры творчых, або, як сёння гавораць, крэатыўных, індустрыі ў рэгіёнах.

- Праблемы, пералічаныя вамі, могуць быць вырашаны змяненнем заканадаўства?

- Вядома. Дакладнае прававое рэгуляванне - адзін са складальнікаў дзяржаўнай падтрымкі любога віду дзейнасці і народных мастацкіх промыслаў у тым ліку.

Як вядома, зараз ідзе актыўнае абмеркаванне новай рэдакцыі Федэральнага закона "Аб народных мастацкіх промыслах". Яго дапрацоўцы актыўна садзейнічае Міністэрства прамысловасці і гандлю РФ. Трэба зрабіць усё магчымае, каб наша галіна атрымала дыхтоўны, жыццяздольны дакумент, які стане асновай яе дзейнасці на многія гады ў маштабе ўсёй краіны.

- На вашу думку, якія канцэптуальныя палажэнні і прававыя механізмы павінны быць адлюстраваны ў новай рэдакцыі Федэральнага закона "Аб народных мастацкіх промыслах"?

- Дакладныя азначэнні і фармулёўкі павінны атрымаць дзясяткі, калі не сотні юрыдычных аспектаў. Не думаю, што зараз, падчас гэтага дыялогу варта паглыбляцца ў карэкціроўку таго ці іншага артыкула. Але, безумоўна, трэба ясна прапісаць умовы выдзялення майстэрняў мастакам, якія з пакалення ў пакаленне перадаюць свае вопыт і веды народных рамёстваў, у месцах іх творчай дзейнасці. Калі зараз іх не падтрымаць, то злучная нітка з культурных кодаў, якія робяць рускіх рускімі, якутаў якутам і гэтак далей, рызыкуе перапыніцца. А гэта, як мы ўсё разумеем, прывядзе да таго, што Расея пачне беззваротна губляць статус вялікай шматнацыянальнай краіны са сваёй самабытнай культурай.

Я лічу, што больш рашучай павінна стаць заканадаўчая палітыка дзяржавы ў барацьбе з шэрым рынкам, дзе купляецца і прадаецца вялізная колькасць нізкапробных рэплік, якія выдаюцца піратамі за эксклюзіўныя аўтарскія творы.

Ёсць над чым папрацаваць, на мой погляд, і ў пытаннях фармавання падатковай нагрузкі…

Ну і, вядома, патрабуецца сістэмная праца па папулярызацыі народных мастацкіх промыслаў. Вы паглядзіце на той самы Кітай! Гэтая краіна ўлівае вялізныя грошы ў развіццё нацыянальнай культуры. Зайдзіце ў любое кітайскае пасольства - тамака абавязкова ёсць крамачка з вырабамі народных майстроў з Паднябеснай...

Нашы промыслы і рамёствы таксама маюць патрэбу ў зразумелай сістэме дзяржзакупак і размеркавання субсідый, спецыяльных штогадовых нацыянальных конкурсах і прэміях.

Вельмі спадзяюся, што ўсе гэтыя аспекты знойдуць адлюстраванне ў новай рэдакцыі Федэральнага закона "Аб народных мастацкіх промыслах".

У цэлым важна захаваць традыцыі на радзіме саміх рамёстваў. Добрай асновай у гэтых адносінах можа стаць прыняты ў канцы мінулага года Федэральны закон "Аб далучэнні Расійскай Федэрацыі да Жэнеўскага акта Лісабонскага пагаднення аб найменнях месцаў паходжання і геаграфічных указаннях".

Сёння мы бачым, што ў дзяржавы з'явілася шмат цікавых ідэй па больш актыўным выкарыстанні народных промыслаў у эканамічнай дзейнасці. Нацыянальны рускі дызайн павінен зноў увайсці ў моду ў выглядзе новых стыляў і напрамкаў сучаснага мастацтва.

Чаму б, напрыклад, не ўпрыгожыць нашы гарады мясцовымі арнаментамі? Упэўнены, гэта прыцягне новых турыстаў у расійскую глыбінку, ды і самі карэнныя жыхары будуць яшчэ мацней прывязаны да родных мясцін.

- Арыентуючыся на запыты рынку, сучасныя аўтары эксперыментуюць з навамоднымі матэрыяламі, прыдумляюць новыя вобразы, мадыфікуюць тую ці іншую традыцыйную тэхніку. Вы не бачыце ў гэтым незваротнага адыходу ад вытокаў народных промыслаў?

- Не думаю. Ва ўсе часы майстры шукалі новыя спосабы выражэння свайго таленту. Скажу больш: на шматлікіх прадпрыемствах ад майстроў патрабуюць сталых творчых эксперыментаў.У дадзеным выпадку трэба ўлічваць многія складнікі і падзяляць сучаснае новае мастацтва і сучаснае традыцыйнае мастацтва. На мой погляд, яны павінны не падмяняць, а дапаўняць адно аднаго. Тады мастацтва будзе разьвівацца.

- Ці можна стварыць механізм сертыфікацыі такіх вырабаў, каб спажывец ведаў, што ён мае справу з прадуктам сапраўднага, традыцыйнага рамяства?

- Вядома, сертыфікацыя неабходна. Першыя крокі ў гэтым напрамку зроблены. Міністэрства прамысловасці і гандлю стварыла спецыялізаваны сайт, на якім любы аўтар можа выставіць свае вырабы, апісаць эксклюзіўныя метады і тэхналогіі іх вытворчасці і зафіксаваць творы пад сваім прозвішчам.

- На афіцыйным сайце Асацыяцыі арганізацый народных мастацкіх промыслаў, рамеснікаў і мастакоў "Спадчына і традыцыі" размешчана спасылка на анлайн-платформу "Кірмаш Майстроў - Livemaster", дзякуючы якой можна купіць унікальныя аўтарскія працы народных умельцаў. Хто адказвае за захаванне на ёй правоў аўтараў на інтэлектуальную ўласнасць?

- "Кірмаш Майстроў - Livemaster" - гэта пілотны праект. Такім чынам мы спрабуем вывесці нашых умельцаў на глабальны рынак. Думаю, чым больш будзе падобных інтэрнэт-платформ, тым больш актыўна будзе развівацца ўся наша галіна.

Адзначу, што продажы праз інтэрнэт мы хочам развіваць у партнёрстве з Расійскім аўтарскім таварыствам. Гэта, як вы разумееце, дапаможа нам лепш пабудаваць механізм абароны інтэлектуальнай уласнасці законных праваўладальнікаў.

- Наколькі актыўна мясцовыя ўлады ўдзельнічаюць у развіцці народных мастацкіх промыслаў і захаванні этнакультурнай разнастайнасці на сваіх тэрыторыях?

- На шчасце, у нас шмат памагатых на месцах. Большасць кіраўнікоў суб'ектаў зацікаўлены ў развіцці рэгіянальных промыслаў і захаванні мясцовых культурных традыцый. Для папулярызацыі і пасоўванні сваіх умельцаў яны аказваюць падтрымку і ў арганізацыі выставачнай дзейнасці. Наша выстава - адно з пацверджанняў гэтага.

- Наколькі прадстаўнічы "кадравы склад" арганізацый народных мастацкіх промыслаў Расіі? У якой ступені сёння арганізаваны працэс адукацыйнай і навуковай дзейнасці па падрыхтоўцы спецыялістаў у галіне ювелірнага і дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва?

- Цяпер у краіне функцыянуюць некалькі дзяржаўных адукацыйных устаноў, якія рыхтуюць спецыялістаў для нашай галіны. Аднак калі ў ювелірнай справе сітуацыя больш-менш здавальняючая, то адносна падрыхтоўкі майстроў дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва яна крытычная - пераемнасць пакаленняў практычна страчана, многія народныя рамёствы на мяжы знікнення.

- На вашую думку, якія мерапрыемствы будуць садзейнічаць эфектыўнаму правядзенню Года культурнай спадчыны народаў Расіі?

- На ўзроўні нашай асацыяцыі - гэта ў першую чаргу паспяховае правядзенне наступнага этапа выставы-форуму "Унікальная Расія" на рэгіянальных пляцоўках.

У сегменце прафесійных супольнасцяў - арганізацыя калабарацый прамысловых прадпрыемстваў, якія маюць сусветны статус або шырокую рэгіянальную вядомасць, з буйнымі ігракамі арт-рынку. Такі крэатыўны сінтэз спародзіць новыя прадукты, якія ў чарговы раз уславяць і айчынную прамысловасць, і рускі стыль у мастацтве.

На ўзроўні дзяржавы - актывізацыя выставачнай дзейнасці народных мастакоў за мяжой і запуск мэтавай праграмы па ўсеагульнай папулярызацыі нашай галіны пры падтрымцы федэральных СМІ.

І, нарэшце, наша галіна цалкам падтрымлівае ініцыятыву старшыні Савета Федэрацыі Валянціны Мацвіенкі аб зацвярджэнні афіцыйнага Дня народных мастацкіх промыслаў. Вельмі спадзяемся, што гэтая знакавая падзея адбудзецца менавіта сёлета.

bbabo.Net