13 снежня ў сваёй кватэры ад сардэчнага прыступу памёр Сяргей Салаўёў - рэжысёр фільмаў "Асса", "Станцыйны наглядчык", "Сто дзён пасля дзяцінства", "Ратавальнік", "Спадчынніца па прамой", "Пяшчотны ўзрост". У момант смерці ён быў адзін. Яму было 77 гадоў, і ён даўно ўжо адчуваў сябе дрэнна, але кожны раз, калі жыццё было на валаску, падобна птушцы Фенікс адраджаўся. У ім была магутная гаючая сіла. Яго называлі САС у вочы і за вочы, што азначала - Сяргей Аляксандравіч Салаўёў.

Развітанне з Сяргеем Салаўёвым пройдзе 16 снежня. Чакаюць прыезду яго дачкі Ганны Друбіч, якая жыве ў ЗША. Адспяваюць нашага любімага рэжысёра ў царкве Іаана Багаслова побач з домам, дзе ён жыў. Адпяваць будзе протаіерэй Дзмітрый Рошчын — сын Міхаіла Рошчына і першай жонкі Салаўёва Кацярыны Васільевай, які вучыўся разам з сынам Салаўёва Міцей. Яго не стала ў 2018 годзе, і гэта падкасіла Сяргея Аляксандравіча. Пахаваюць яго на Траекураўскіх могілках побач з бацькамі і сынам.

Дзяцінства з Кім Чэн Ірам і вечнае жаданне «Перамен!»

Сяргей Салаўёў нарадзіўся ў карэльскім горадзе Кем у 1944 годзе, у тых месцах, пра прыгажосць якіх можна меркаваць па фільме Паўла Лунгіна "Востраў". Бацька быў вайскоўцам, і дзяцінства Салаўёва прайшло ў Пхеньяне, дзе яго дзіцячыя забавы падзяляў юны Кім Чэн Ір, будучы кіраўнік Паўночнай Карэі, з бацькам якога, Кім Ір Сенам, тата Сярожы Салаўёва стаяў часам на адной трыбуне. Так расказваў нам ужо дарослы рэжысёр. У васьмігадовым узросце шмат што вызначылася ў ягоным лёсе, калі яму падарылі фотакамеру «Аматар» і ён пачаў здымаць. Юнацтва прайшло ў Ленінградзе, а вучыўся ён у Маскве ва УДІКу ў майстэрні Міхаіла Рома і Аляксандра Столпера, потым прыйшоў на «Масфільм». А з 1982 года сам пачаў выкладаць ва УДІКу і займаўся гэтым да апошніх дзён.

Салаўёў дзіўным чынам улоўліваў дух часу, знаходзіў нешта важнае ў паўдзіцячай свядомасці сваіх герояў, якія жылі тут і цяпер, але ў той жа час у мінулым і будучым. Як ён гэтага дасягаў, нават не патлумачыць. Ён зняў «Асу», дзе прагучала песня «Перамен!» Віктара Цоя, дзе здымаліся прадстаўнікі шмат каму тады яшчэ малавядомай рок-культуры, за якімі была вялікая будучыня, а сам фільм стаў надзвычайнай падзеяй у жыцці некалькіх пакаленняў. Яго працягнулі - "Чорная ружа - эмблема смутку, чырвоная ружа - эмблема кахання" і "Дом пад зорным небам", якія склаліся ў трылогію. Ён не раз экранізаваў класіку. Зняў фільм "Ягор Булычоў і іншыя" па п'есе Горкага. Паводле яго сцэнарыя Іван Дыхавічны зрабіў «Чорнага манаха» паводле аповесці Чэхава. "Станцыйны наглядчык" па Пушкіну ўжо самога Салаўёва быў адзначаны на Венецыянскім кінафестывалі. Там жа ўдзельнічалі і прэміраваныя "Выратавальнік" і "Чужая Белая і Рабой". «Сто дзён пасля дзяцінства» з юнай Таццянай Друбіч прынеслі Сяргею Салаўёву «Сярэбранага мядзведзя» за рэжысуру на Берлінале і Дзяржпрэмію на радзіме, а Таццяна неўзабаве стала яго жонкай і музай на ўсё астатняе жыццё. Ён здымаў «Мелодыі белай ночы» з японскай актрысай Камах Курыхарай і Юрыем Саломін. Здавалася часам, што ён спецыяльна здымае кіно да сваіх юбілеяў. Яго 65-годдзе было адзначана выхадам адразу двух фільмаў - "2-Асса-2" і "Ганна Карэніна". Здымаліся яны больш як па дзесяць гадоў.

Няспраўджаныя мары

Нядаўна Салаўёў здзівіў кіраўніцтва УДІКу заявай аб тым, што хоча набраць яшчэ студэнтаў. Якія могуць быць вучні, калі сам ледзьве перасоўваешся ў калясцы. Але ён успыхваў і ўваскрэсаў. Маладых любіў. Яны яго акрылялі. «Мне важна бачыць фільмы маладых, - казаў Салаўёў. - Не трэба разлічваць на суцэльныя шэдэўры. Іх шмат не будзе. Я за сваё жыццё перажыў гэтулькі адраджэнняў кінематографа. Зразумейце, у бюракратаў сваё жыцьцё. Ім трэба чымсьці даваць справаздачу. Адзіная ідэя, якую трэба падтрымліваць, - гэта талент». Пры гэтым адчуваў, што ў кіно і гэты сьвет прыходзяць генетычна іншыя людзі. «На выявы, да якіх я звяртаюся, яны ўжо не цягнуць. У чым праблема, ня ведаю. Пачаў набіраць курс і раптам убачыў, што ідуць людзі, генетычна мне незнаёмыя. Цудоўна! Я іх не разумею. Мусіць, таму і набраў». Тым не менш калегі ўспамінаюць, які надзвычайны спектакль паводле рамана Талстога «Вайна і мір» ён паставіў са студэнтамі.

Апошнія гады і дні

Свой апошні 15-хвілінны фільм «Уці-уці-уці» Салаўёў здымаў са студэнткамі. Прэм'ера адбылася ў 2020 годзе на Ратэрдамскім кінафестывалі перад пандэміяй. Салаўёў ужо хварэў, паехаць туды не мог. Карціну прадстаўляла яго вучаніца Стася Вянкова, якая напісала сцэнар і адыграла галоўную ролю. Ідэя нарадзілася спантанна, ужо пасля таго, як Салаўёў страціў сына Міцю і адчуваў сябе жудасна, за ўсё дакараў, замкнуўся. Але вось уляцела ў яго дом моладзь, хутка сабралася група, дружна паехалі на "Масфільм" і за адзін дзень знялі там фільм. Вучаніцы Сяргея Аляксандравіча Стася Вянкова і Насця Цяплінская здымаліся распранутыя на восеньскім ветры. Іх ногі сагравалі гарачай вадой, якую прыносілі ў тазах. Салаўёў расцвіў. У яго зьявілася лёгкае дыханьне, жаданьне жыць і працаваць. Палачку, на якую нядаўна яшчэ абапіраўся, ён хутка адкінуў.

А потым Салаўёў патрапіў у лякарню, пачаліся праблемы з сэрцам. У самыя цяжкія хвіліны побач з ім заўсёды была Таццяна Друбіч. Яна ж не толькі акторка, але лекар, сардэчны і клапатлівы чалавек. Калі б не яна, невядома, як перажыў бы Сяргей Салаўёў заўчасную смерць сына. Таццяна заўсёды была яго анёлам-ахоўнікам. А яшчэ ў яго быў верны сябар і кіроўца Намик, які стаў фактычна чальцом сям'і. Толькі ў яго можна было даведацца, дзе Сяргей Аляксандравіч, чым займаецца. Ён вельмі непакоіўся за свайго патрона.

Апошнім паўнаметражным фільмам Сяргея Салаўёва сталі "Ке-ды", выпушчаныя ім да свайго 75-годдзя. Пісьменнік Андрэй Геласімаў, па навеле якога знята карціна, распавёў: «Глядзіш, смяешся, а потым раптам разумееш, што кажа ён пра смерць. У мяне нават навярнулася сляза. Фізічнае цела Сяргея Аляксандравіча не адпавядае таму Салаўёву, які сядзіць унутры. Гэта два розныя чалавекі». У «Ке-дах» здымаліся хлопчыкі-аўтысты з інтэрната Даніла і Эдзік. Як яны гладзілі па твары Сяргея Аляксандравіча, адчуваючы яго пяшчоту да іх. А Салаўёў тады сказаў: «Справа не ў аўтызме, хаця і ў ім таксама. Перэльман таксама аўтыст, як і ўсе добрыя людзі. Усё чалавечае сканцэнтравалася ў рускім аўтызме. Гэта канцэнтрацыя ўласнага душэўнага стану. Трэба сыходзіць ва ўласны свет аўтызму».

Салаўёў быў вялікім летуценнікам і апавядальнікам, майстрам неверагодных гісторый аб уласным жыцці, жыцці блізкіх людзей. Часам ён так захапляўся, што камусьці прыпісваў тое, чаго і не было ў памоўцы. Калі нехта яго падводзіў, знаходзіў апраўданне. Насачыняў чалавек, што ўплывовы ў Амерыцы, што можа ўсё. А потым аказвалася, што і адрас у яго ліпавы, і бізнэсу няма. Але Салаўёў у такіх выпадках не маркоціўся, мог сказаць, што, мусіць, адрас няслушна запісаны, нумар тэлефона памяняўся, няйначай. І сам верыў у свае і чужыя фантазіі.

Тры жонкі Сяргея Салаўёва: кадры Васільевай, Кушнеравай, Друбіч

Глядзіце фотагалерэю па тэме

bbabo.Net