Расея (bbabo.net), - Больш за ўсё сельскагаспадарчаму бізнэсу замінае непрадказальнасць, сталая змена правіл гульні. Вытворчы цыкл у раслінаводстве і ў жывёлагадоўлі вельмі доўгі, гэта не станок на заводзе: трэба - уключыў, не трэба - выключыў. А непрадказальныя рашэнні ўладаў накшталт увядзення забаронных пошлін вымушаюць мяняць планы, што заўсёды дрэнна адбіваецца на развіцці аграрнага сектара. У такіх сітуацыях нярэдка даводзіцца працаваць на страту - каб выканаць абавязацельствы па кантрактах, не парушыць севазварот.
У мінулым годзе зноў змяніліся ўмовы атрымання дзяржпадтрымкі. Я ўспамінаю 2007-й, калі сельскай гаспадарцы - па сутнасці ўпершыню ў найноўшай гісторыі Расіі - была аказана істотная дапамога. Памятаю, мы прыехалі ў райцэнтр, запоўнілі бланк заявы, атрымалі дакумент аб пасяўных плошчах. І ўсяго двух дакументаў аказалася дастаткова, каб нам выплацілі кампенсацыі на ГЗМ. Цяпер адзін пералік неабходных даведак на атрыманне дзяржпадтрымкі займае сем старонак. У дадатак трэба падрыхтаваць эканамічнае абгрунтаванне. Нядзіўна, што многія фермеры не хочуць мучыцца з такой падтрымкай. Наша гаспадарка не робіць гэтага ўжо тры гады.
Канкрэтны прыклад. У Алтайскім краі атрымалі шырокае распаўсюджванне збожжавыя гатункі імпартнай селекцыі - з Германіі, Аўстрыі, Беларусі. У параўнанні з айчыннымі гатункамі яны даюць прыбаўку ва ўраджайнасці да дзесяці-дванаццаці цэнтнераў на гектар, і гэта ў нашай лесастэпавай зоне. У перадгор'ях дадатак яшчэ вагавіцей. Усё б добра, але калі імпартныя гатункі не адзначаны ў расійскім рэестры, я не атрымаю ні капейкі дзяржпадтрымкі. Простая арыфметыка: пры цяперашніх коштах дзесяць дадатковых цэнтнераў збожжа даюць 1,5 тысячы рублёў. Калі ж я буду сеяць расейскія гатункі, то недаатрымаю гэты аб'ём і гэтыя грошы, а дзяржава заплаціць усяго па 300 рублёў на гектар. Пагадзіцеся, вялікая розніца.
Дзеля справядлівасці скажу, што мы ахвотна карыстаемся льготнымі субсідаванымі крэдытамі. Гэта цудоўная дапамога для гаспадарак, якія займаюцца ўкараненнем новых тэхналогій. Яна сапраўды дазваляе зрабіць высокатэхналагічны рывок.
А ўвогуле перагінаў у адносінах улады і сельгасвытворцаў хапае, у тым ліку на мясцовым узроўні. Сяляне часам слепа гоняцца за кан'юнктурай сусветнага рынку, але гэтым жа займаецца і краёвы мінсельгас, які апошнія гады настойліва рэкамендуе скарачаць вытворчасць пшаніцы, сланечніка і грэчкі ў асобных глебава-кліматычных зонах рэгіёну, а ўзамен займацца высокамаржынальнымі алейнымі культурамі. Але ж тая ж пшаніца прыносіць нашай краіне вялікія грошы, мы трымаем першае месца ў свеце па яе экспарце. У мінулым аграрным сезоне ад экспарту пшаніцы атрымана 35 мільярдаў долараў.
Сяляне памятаюць, як пры ранейшым губернатары ўлады настойвалі на развіцці ў рэгіёне глыбокай перапрацоўкі, на тым, што вывозіць трэба толькі гатовую прадукцыю накшталт мукі, крупяных вырабаў і камбікорму. Справа гэтая добрая, але навошта адмаўляцца ад вытворчасці і продажу збожжа, на якое ёсць устойлівы попыт? А калі трымаецца ўстойлівы попыт на грэчку і, адпаведна, высокая цана на яе, то чаму сяляне павінны адмаўляцца ад яе апрацоўкі? Бо мы ўжо праходзілі гэта за савецкім часам, калі ўсё за нас вырашаў Дзяржплан, а ў крамах нічога не было.
У маім уяўленні, рэгіянальныя ўлады павінны клапаціцца пра іншае. Ураджай летась быў нядрэнны, але яго ўборка ператварылася ў вялікае выпрабаванне з-за дажджоў. Тэхніка доўга не магла выйсці ў поле, збожжа аказалася мокрым - магутнасцей у сушылак не хапала. У нашай гаспадарцы мужыкі тры месяцы без выхадных прапрацавалі на мехтоках і сушылках (цяпер даводзіцца будаваць сучасны сушыльны комплекс). Шмат у якіх гаспадарках была падобная сітуацыя. Гэта адна з галоўных праблем аграрнага Алтая. Пра яе гавораць ужо даўно, але так і не вырашаюць. А вось у Краснаярскім краі дзесяць гадоў дзейнічае рэгіянальная праграма, па якой сельгасвытворцам выплачваюць пяцьдзесят працэнтаў кампенсацыі пры набыцці сушыльнага абсталявання. Дарэчы, мы купілі такое абсталяванне ў мясцовага завода. У Алтайскім краі яны прадалі ўсяго дзве сушылкі, хаця ўжо два гады працуюць па ўсёй Расіі.
Часам складаецца парадаксальная сітуацыя. Пазалетась у Расіі атрыманы вялізны ўраджай збожжа, а потым мы самі сабе стрэлілі ў нагу, забараніўшы яго вывозіць. Атрымліваецца, каб стрымаць харчовую інфляцыю, прасцей за ўсё ахвяраваць уласнай сельгасвытворчасцю? У 2021 годзе экспарт зноў прытрымалі: па вялікім рахунку, толькі аграрыі на поўдні Расіі нешта прадавалі.У той жа час ніхто не дужаецца з дзікай інфляцыяй у аграрным сектары. Кошт мінеральных угнаенняў зашкальвае: кошты на салетру вырасталі да 37 тысяч рублёў за тону, на карбамід (яна ж мачавіна) - да 56 тысяч, на амафос - да 60 тысяч. Але галоўная праблема нават не ў кошце угнаенняў, а ў іх адсутнасці. Некаторыя калегі заплацілі за ўгнаенні яшчэ ў кастрычніку, але нічога не атрымалі нават да канца года. Пастаўшчыкі абяцаюць падвезці іх у лютым ці сакавіку. Не выключаю, што камусьці давядзецца чакаць да самай пасяўной. У той жа час экспарт расейскіх угнаенняў працягвае расці. Дарэчы, у суседнім Казахстане пяцьдзесят працэнтаў расходаў аграрыяў на куплю ўгнаенняў субсідуецца дзяржавай.
Трывожыць і сітуацыя з вытворчасцю сельгастэхнікі. Яе проста не хапае. Айчынныя камбайны прададзены на год наперад, фермеры выстройваюцца ў чаргу. Аднак мала купіць тэхніку - яе яшчэ трэба даставіць. Мінулая вясна, апроч іншага, запомніцца вострым дэфіцытам рухомых платформаў. Знаёмы фермер з Алейскага раёна купіў трактар за 36 мільёнаў рублёў і быў упэўнены, што да пачатку вясновай сяўбы ўжо сапраўды атрымае яго. Трактар даставілі ў апошні дзень пасяўной кампаніі.
У новым годзе я, як і ўсе мае калегі па аграрным бізнэсе, чакаем ад дзяржавы лагічных і прадказальных дзеянняў. Галоўнае - не перашкаджаць селяніну.
bbabo.Net