Вяліка-Тырнава, 10 лютага (bbabo.net)

У 2022 годзе спаўняецца 115 гадоў з дня нараджэння пісьменніка Эміліяна Станева. Шматгадовы даследчык яго творчасці доктар Радка Пенчава сабрала адзінаццаць апавяданняў пра яго сяброўства, сустрэчы, адносіны і духоўныя сувязі з іншымі вялікімі імёнамі балгарскай літаратуры і крытыкі. Зборнік артыкулаў «Эміліян Станеў — ён і іншыя» стаў вынікам 20-гадовых даследаванняў, якія выяўляюць сяброўства Эміліяна Станева з яго сучаснікамі, адзначыла ў інтэрв'ю доктар Радка Пенчава, аўтар новай кнігі, прысвечанай гісторыі пісьменнік.

Адно з лепшых сяброўскіх адносін Эміліяна Станева — з Дзімітрам Талевым

З Дзімітрам Талевым Эміліян Станеў пазнаёміўся ў 1952 годзе, пасля вяртання аўтара «Прэспанскіх званоў» з ссылкі ў Лукавіце. Іх сяброўства вельмі моцнае, яны сустракаюцца амаль кожны дзень, а аб’ядноўвае іх вялікая любоў да Македоніі, сказала доктар Радка Пенчава. У кнізе яна апублікавала цытату з дзённіка Эміліяна Станева, у якой ён паказвае, што няма такой нацыі, як балгарская, якая нарадзіла іншых. Калі Эміліян Станеў выходзіў на паляванне з Тодарам Жыўковым, ён неаднаразова пытаўся ў яго, калі мы вернем Македонію, і ўвесь час дражніў яго на гэтую тэму, сказала Пенчава. Яна дадала, што тады першы кіраўнік дзяржавы адказаў, што час не прыйшоў і яшчэ рана. Гэтыя дыялогі захаваліся ў дзённіках пісьменніка і захоўваюцца ў доме-музеі «Эміліян Станеў» у Вяліка-Тырнаве, захавальнікам якога з'яўляецца доктар Пенчава.

У сваёй кнізе яна распавядае гісторыю, паводле якой Эміліян Станеў і Дзімітар Талеў двойчы прыязджаюць у родныя мясціны. Спачатку Дзімітар Талеў наведаў Тырнава і Алену, адкуль родавыя карані Эміліяна Станева. Пад канец жыцця Талеў запрасіў Станева ў Македонію, адкуль паходзіць яго радавод. Ва ўражаннях ад прагулкі па Македоніі Эміліян Станеў адзначае, што балгары там баяцца размаўляць па-балгарску. У якасці прыкладу ён прыводзіць невялікі горад - Вадэн, дзе людзі казалі, што напалоханыя сербамі і не адважваюцца сказаць, што яны балгары і гавораць па-балгарску, але пры гэтым вельмі цёпла сустрэлі гасцей з Балгарыі. Гэты візіт адбыўся ў 1966 годзе, у канцы якога Дзімітар Талеў памёр. У сваёй прамове пра Талева Эміліян Станеў звяртае ўвагу на тое, што вялікая пісьменніцкая справа Дзімітра Талева — любоў да Македоніі.

У тым жа годзе на літаратурнай сцэне дэбютавалі Эміліян Станеў і Дзімітар Дзімаў

Дзімітар Дзімаў і Эміліян Станеў дэбютавалі на літаратурнай сцэне ў 1938 годзе ў выдавецтве Дабраміра Чылінгірава. Эміліян Станеў выдаў «Павабныя ззянні», а Дзімаў выдаў «Лейтэнанта Бенца» і потым яны пазнаёміліся. У гэтыя першыя гады яны вельмі актыўна мелі зносіны і завязалі сапраўднае сяброўства.

Пазней іх сумленнае стаўленне адзін да аднаго дае плён на іншым фронце, лічыць доктар Пенчава. Здарэнне адбылося ў 1959 годзе, калі ішло вялікае абмеркаванне літаратурнай прадукцыі з нагоды 15-годдзя падзей 9 верасня. Затым даклад аб выдадзенай у гэты перыяд прозе прачытаў крытык Стаян Каралёў, які паставіў на першыя месцы раман Эміліяна Станева «Іван Кандараў» і раманы Дзімітра Талева. Аднак супраць рамана Эміліяна Станева выступае Георгі Караслаўаў. Тады ўмяшаўся Дзімітар Дзімаў і абараніў раман «Іван Кандараў», вызначыўшы яго як найлепшы твор балгарскай літаратуры, хоць ён і не скончаны.

Эміліян Станеў і Элін Пелін - два мастацкія погляды на дуалізм балгарскага

У кнізе доктара Пенчавай акрэслены і тыпалагічныя сувязі, важныя для гэтага літаратурнага перыяду. Сярод іх і дуалізм у балгарскім грамадстве, пра які па-рознаму расказалі Эміліян Станеў і Элін Пелін — адзін з «Легендай пра Сібіна» і «Антыхрыста», а другі — з цыклам апавяданняў «Пад манастырскай лазой». Доказам іх дружбы з'яўляецца том з першым выданнем серыі «Пад манастырскай лазой» з вытанчанымі пераплётамі і надпісам «З найлепшымі сяброўскімі пачуццямі дарую вам гэтую кнігу, дарагі Эміліян, шануючы вашу выдатную мастацкую літаратуру». У кнізе доктара Пенчавай надрукаваны і іншыя прысвячэнні і аўтографы Эміліяну Станеву яго вядомых сучаснікаў.

Эміліян Станеў вельмі любіць Чудамір

Радой Ралін распавёў доктару Пенчавай, якая тады была яшчэ маладым захавальнікам музея, што Эміліян Станеў вельмі любіў Чудамір, і гэта было адзначана ў дзённіку яго жонкі Надзеі Станевай пад назвай «Дзённік-працяг». Там ён вызначае Чудаміра як аўтара жывога жыцця, бо ў яго герояў ёсць рэальныя прататыпы, а гісторыі сапраўды адбыліся. У кнізе доктара Пенчавай апублікаваныя часткі эцюда Эміліяна Станева «Цуд як гумарыст». У гэтым тэксце ён параўноўвае яго з Алекам Канстанцінавым і Іванам Вазавым. У той жа час стаўленне Чудаміра да Эміліяна Станева не адназначнае, ён нават дазволіў сабе іранізаваць і гэта дакументальна пацверджана ў дзённіку Чудаміра.

Сустрэча класіка з магічным рэалізмам

Эмільян Станеў быў першым рэдактарам Ёрдана Радзічкава, і, нягледзячы на ​​ўсе яго заўвагі і заўвагі, двое - прадстаўнікі двух розных пакаленняў у літаратуры, сталі знакавым прыкладам сяброўства.

Яму Радзічкоў прысвяціў аповесць «Вожык». Доктар Пенчава ў сваім даследаванні падрабязна апісвае гісторыю ўзаемаадносін паміж імі. Яна цытуе словы з дзённіка Эміліяна Станева, з якога відаць, што абодва калісьці ездзілі ў Плоўдзіў і Эміліян Станеў сказаў яму: «Іардан, я цябе не вельмі разумею, у цябе ўсё тыя ж малюнкі», а Радзічкоў адказаў: «Бывай, Эміліян, я іх не разумею». У сваім даследаванні аб гэтай моцнай сувязі двух класікаў доктар Пенчава спасылаецца на артыкул Мікалая Звезданава - "Другі як у смерці. Эміліян Станеў у свеце Радзічкава".

bbabo.Net