"Грынпіс Расіі" занепакоены праектам паправак Мінпрыроды да закона "Аб экалагічнай экспертызе". Эколагі ўказваюць, што дакумент дапускае магчымасць мяняць межы запаведнікаў і нацпаркаў. Менавіта адсутнасць такога механізма, удакладняюць яны, перашкаджала рэалізаваць буйнамаштабныя праекты на ахоўных тэрыторыях. Негатыўныя перамены, на думку "Грынпіса", чакаюць і грамадскую экалагічную ацэнку праектаў - адзін з нямногіх механізмаў удзелу грамадзян пры прыняцці рашэнняў аб будаўніцтве прамысловых аб'ектаў. Мінпрыроды з прэтэнзіямі не згоднае.
Мінпрыроды распрацавала праект паправак да закона "Аб экалагічнай экспертызе" (дакумент апублікаваны на regulation.gov.ru). Ведамства мае намер канкрэтызаваць пералік дакументаў, якія абавязаны праходзіць дзяржаўную экалагічную экспертызу (ГЭЭ). Так, сярод іншага Мінпрыроды прапануе лічыць прадметам ГЭЭ матэрыялы, "якія абгрунтоўваюць змяненне межаў асабліва ахоўных прыродных тэрыторый федэральнага значэння і (або) рэжыму іх асаблівай аховы".
Гэтая фармулёўка выклікае трывогу, заявілі ў «Грынпісе Расіі». Эколагі бачаць у ёй чарговую спробу ўзаконіць "адразанне" участкаў запаведнікаў і нацпаркаў. Цяпер у законе "Аб асабліва ахоўных тэрыторыях" (ААПТ) змяшчаюцца працэдуры стварэння запаведнікаў і нацпаркаў, а таксама магчымасць пашырэння іх тэрыторый. Аднак там адсутнічаюць нормы, якія вызначаюць падставы і працэдуру змены іх межаў. Дадаткова ў законе ўстаноўлены прамая забарона на адчужэнне іх участкаў з федэральнай уласнасці або змяненне мэтавага прызначэння зямель.
У 2020 годзе група дэпутатаў і сенатараў ад "Адзінай Расіі" ўнесла ў Дзярждуму законапраект, дзе сярод іншага прапаноўвалася даць ураду права змяняць межы нацпаркаў. Ідэя выклікала грамадскі рэзананс, і закон у выніку прынялі без гэтай нормы.
«Закон "Аб ахове навакольнага асяроддзя" забараняе адабранне зямель прыроднага-запаведнага фонду, акрамя выпадкаў, прадугледжаных федэральнымі законамі, – тлумачыць эксперт "Грынпіса Расіі" Міхаіл Крэйндлін. – Калі гэтыя папраўкі прымуць, то чыноўнікі змогуць сцвярджаць, што ў іншым законе ўсё- такі ж прапісана магчымасць мяняць межы ААПТ. Вельмі шмат паправак, якія рыхтаваліся ў розныя гады, утрымлівалі прамую норму, якая дазваляе мяняць межы нацпаркаў і запаведнікаў. Але ўсе яны не прайшлі праз грамадскі рэзананс. Можа, таму Мінпрыроды на гэты раз спрабуе дабіцца жаданага не проста ў лоб».
Акрамя гэтага, праект паправак прапануе прыбраць з закона пункт, згодна з якім заключэнне грамадскай экалагічнай экспертызы набывае юрыдычную сілу пасля зацвярджэння Распрыроднагляд. Нагадаем, зараз акрамя дзяржаўнай экспертызы розных праектаў грамадзяне могуць правесці іх грамадскую ацэнку. Гэта адзін з нямногіх механізмаў удзелу грамадства пры прыняцці рашэнняў, напрыклад, аб будаўніцтве аб'ектаў, якія могуць аказаць уплыў на навакольнае асяроддзе. Для гэтага грамадзяне павінны звярнуцца ў "зарэгістраваную грамадскую арганізацыю, якая займаецца аховай навакольнага асяроддзя", каб яе эксперты, абапіраючыся на дакументацыю праекта, ацанілі яго наступствы.
Кіраўнік рабочай групы "Ахова навакольнага асяроддзя" Грамадскай рады пры Мінпрыроды Аляксандр Фёдараў лічыць, што гэтая папраўка пазбаўляе грамадскую экспертызу практычнага сэнсу. "Без юрыдычнай сілы статус заключэння грамадскай экспертызы зводзіцца да ўзроўню звычайнага звароту грамадзян, - лічыць ён. - Калі дзяржава і бізнес не абавязаны будуць улічваць такую экспертызу, то і сэнсу праводзіць яе практычна няма". Па ацэнках эколагаў, кошт правядзення такой грамадскай экспертызы можа вар'іравацца ад некалькіх дзясяткаў да сотняў тысяч рублёў.Мінпрыроды не згодна з асцярогамі эколагаў. На думку ведамства, у федэральным заканадаўстве ўжо прадугледжана магчымасць змены межаў ААПТ (пры гэтым ведамства не стала тлумачыць у адказе на запыт, якую менавіта заканадаўчую норму мае на ўвазе). «Важна падкрэсліць, што дадзеная мера накіравана на павышэнне празрыстасці працы. Гэта значыць пасля прыняцця паправак немагчыма будзе здзейсніць такія дзеянні без правядзення дзяржаўнай экалагічнай экспертызы і ацэнкі ўздзеяння», - заявілі ў міністэрстве.
Таксама Мінпрыроды падкрэслівае, што заключэнне грамадскай экалагічнай экспертызы (АЭЭ) у любым выпадку павінна ўлічвацца пры правядзенні дзяржаўнай экспертызы: «Пры гэтым не мае значэння наяўнасці або адсутнасці юрыдычнай сілы дакумента. Адзіная ўмова - грамадская экспертыза павінна быць праведзена ў дачыненні да таго ж аб'екта да дня заканчэння тэрміну правядзення ГЭЭ і накіравана ў экспертную камісію. Заключэнні заключэння АЭЭ (незалежна ад іх зацвярджэння названымі органамі) павінны перадавацца ў экспертную камісію ГЭЭ і разглядацца ў ходзе яе работы».
Ганна Васільева
bbabo.Net