У мусульманскі буцік прыйшла жанчына сярэдніх гадоў і папрасіла паказаць цюбецейкі і хусткі, якія не сорамна будзе падарыць свацям на маючым адбыцца нікяху (мусульманскім шлюбе).

- Віншую, вы ўжо ажэніце другога сына? – здзіўлена спытала гаспадыня крамы, якая памятала, што месяцы паўтара-два таму гэтая ж жанчына ўжо закупляла вясельныя падарункі для сватоў.

- Не, усё таго ж, адзін у мяне сын, - рушыў услед адказ. - Не ўжыліся яны з той дзяўчынай, развяліся праз два тыдні. Цяпер з іншай пазнаёміўся, у пятніцу нікіх. Мулу дадому паклікалі...

Гэтую гісторыю аўтару радкоў распавяла гаспадыня буціка, расказваючы аб узрослых у ісламскім асяроддзі разводах з дапамогай трайнога «талака», калі маладыя заключаюць ніках, пазнаёміўшыся па інтэрнэт праз аб'явы тыпу «шукаю брата/сястру з правільнай акыдай».

- Сёння жэняцца і разводзяцца вельмі хутка, не тое, што раней, - казала яна. - Нікях праводзіць хто патрапіла. І мячэці будуюць, і іслам дазволены, але парадку ў савецкі час было больш, тады жаніліся раз і на ўсё жыццё, і нікіх дома чыталі асобна ад вяселля…

Архіўныя дакументы паказваюць, што яшчэ больш трапятліва да пытанняў шлюбу падыходзілі ў царскую эпоху, калі жыхароў той ці іншай «магаметанскай» парафіі мог злучаць сувяззю шлюбу толькі імам дадзенага прыходу. Кожная няштатная сітуацыя разглядалася асобна Земскім судом па рапарце Арэнбургскага Магаметанскага Духоўнага Сходу.

З рапартам у Духоўны Сход звярнуўся 72-гадовы імам Хазізюлкарнай Халілаў. Аксакал скардзіўся муфтыю ОМДС на злоўжыванне з боку Сеіта Ахметава, імама вёскі Кашагал таго ж Ялутараўскага павета. Азнаёміўшыся з рапартам, муфтый накіраваў дакумент у Ялутараўскі Земскі суд для правядзення следства.

Як распавёў следству ўказнай мула Хазізюлкарнай Халілаў, у выдадзеных у 1841 годзе спадаром Арэнбургскім муфціем правілах паказана, каб жанчыны і дзеўкі выходзілі замуж па волі сваіх валіяў (бацькоў, братоў) і прытым прыходскія імамы не ўмешваліся ў староннія парафіі. Аднак імам вёскі Кашэгал Сеіт Ахметаў насуперак тым правілам 5 чысла быўшы ў іх вёсцы (Ніжнім Інгале) абвянчаў Найсу Халітаву без валію (яе бацькі Халіта) з Маўлютам Ібраімавым, якая выхоўвалася ў яго прыходзе. Звыш таго, у 1833 годзе гэты ж імам Ахметаў у той жа вёсцы абвянчаў сірату дзеўку 12 гадоў ад роду Маліку Абулхаіраву, цяпер памерлую, з Азанам Сейцюнавым з вёскі Сінгуль. І хоць ён, імам Халілаў, папярэджваў Ахметава аб правілах, выдадзеных спадаром муфціем, той не паслухаўся, сказаў, што "папер будзе шмат".

Са свайго боку імам Сеіт Ахметаў растлумачыў Земскаму суду, што Найса Халітава - удава яго памерлага брата, і яна з яго прыходу. Валія ён не стаў клікаць, таму што ўсім было і так вядома, што яе сваякі не супраць новага шлюбу з Маўлютам Ібраімавым. Адносна малалетняй Малікі імам растлумачыў, што яна выглядала дарослай, і цяпер па сканчэнні больш за дзесяць гадоў немагчыма ўсталяваць, колькі было гадоў памерлай на момант шлюбу.

Следства апытала ўсіх удзельнікаў, але, на жаль, у большасці выпадкаў почырк судовага супрацоўніка не разабраць. У справе ёсць таксама паказанні імамаў на арабскай графіцы. Але нам важны не вердыкт Земскага суда, а тое, як даўней нашыя папярэднікі трапятліва ставіліся да інстытута сям'і. Сёння, калі нікяхі праводзяцца не толькі імамамі, было б карысна зірнуць на досвед продкаў.

bbabo.Net