Расія (bbabo.net), - Таварыш падпалкоўнік, у нас надзвычайнае здарэнне, - рэнтгенолаг Душанбінскага акруговага шпіталя памежных войскаў СССР, які паўстаў перад начальнікам, быў бледны. У вачах страх.

Вараб'ёў падняўся з-за стала:

- Што?

- Памятаеце, тыдзень таму з-за рэчкі салдаціка прывезлі з раненнем брушнай паражніны і ацёкам у вобласці правай грудной мышцы?

- Памятаю. Ацёк не прайшоў, нягледзячы на ​​??ўсе прынятыя меры.

- Так дакладна! І не пройдзе, таварыш падпалкоўнік. Таму што паміж рэбрамі і правай грудной цягліцай засела баявая граната, - тут лекар-рэнтгенолаг папярхнуўся ад хвалявання.

Але, сабраўшыся, адрапартаваў відавочна загадзя нарыхтаваны тэкст:

- Боепрыпас ВОГ-17, які не разарваўся, ад станковага гранатамёта "Полымя". Калібр 30 міліметраў, даўжыня без гільзы прыкладна 115 міліметраў.

Начальнік шпіталяксеевіч Вараб'ёў плюхнуўся назад на крэсла. Як паверыць пачутаму, калі да яго ніхто не верыў нават рэнтгенаўскім здымкам?

Анамнез

Радавы Віталь Грабавенка служыў у Афганістане памочнікам гранатамётчыка, яго задачай было сачыць за гатоўнасцю да стральбы боекамплекта. А гэта - гранатамёт АГС-17 ці, як яго звалі, "Полымя". І граната - мініятурны цыліндр памерам з паляўнічы патрон, які пры разрыве дзівіў усё і ўся ў радыусе сямі метраў.

У "духоў" такой грознай зброі не было, гэта начальнік шпіталя Юры Вараб'ёў ведаў дакладна. Таму спачатку не паверыў калегу. Стаў разбірацца...

Сам салдат Грабавенка расказваў аб раненні невыразна. Пасля завяршэння аперацыі ў далёкай цясніне памежнікі ішлі на базу, у цемры пачаўся абстрэл. Адкуль стралялі, хто страляў, з чаго стралялі - устанавіць не ўдалося. У таварышаў па службе ў бэтээры - ні драпіны. А Віталь раптам адчуў удар, боль у жываце. Калі сцягнуў гімнасцёрку, убачыў ірваную рану. "Мужыкі, - сказаў рабятам, - па-мойму, у мяне граната заляцела". Але тыя паднялі яго на смех: "Ды гэта асколак, не панікуй! Да раніцы даставім цябе ў шпіталь, там разбяруцца".

А да раніцы ў яго развіўся ацёк у правым перадплеччы. Зусім далёка ад раны. Ну якая там сапраўды граната? Віталь і сам адмовіўся ад гэтай вар'яцкай думкі.

На наступны дзень яго эвакуіравалі ў Душанбэ.

Дыягназ

У шпіталі салдата дэталёва абследавалі. Рану зашылі. Ніякіх сур'ёзных парушэнняў у арганізме не знайшлі. Злёгку бянтэжыў рэнтгенаўскі здымак, дзе на самым краі відаць была цёмная пляма, але рэнтгенолаг супакоіў: гэта ручка ад апарата патрапіла ў кадр.

Салдата сталі лячыць: перавязкі, кропельніцы, уколы. Паміж працэдурамі ён гуляў па шпітальным садку і дыхаў на поўныя грудзі. Вось толькі ацёк ніяк не спадаў і боль не адпускала ў правым перадплеччы. Праз тыдзень які лечыць лекар зноў накіраваў Віталя на рэнтген, папытаўшы калег дбайней адукаваць параненага. Вось тады на здымку і быў знойдзены цыліндр дыяметрам у тры сантыметры і даўжынёй амаль дванаццаць. Па шчыльнасці відавочна металічны.

Доктар, вывучыўшы здымак, задумаўся: што за жалязяка? На асколак не падобна. На кулю таксама. Нібы кавалак трубы. Ясна, што ацёк і боль ад яе. Значыць, трэба вымаць. Сталі рыхтаваць салдата да аперацыі.

І добра, што своечасова спыніліся.

Таму што лекар паказаў рэнтгенаўскі здымак двум афіцэрам, таксама ляжалым у шпіталі на лячэнні: "Вось, глядзіце, якія бываюць цуды. Кавалак трубы ў салдаціка заляцеў".

Тыя, прыгледзеўшыся, раўнулі ў адзін голас: "Гэта, брат, не труба! Гэта самая што ні на ёсць не разарваная граната ад АГС-17!!!".

Вось калі закруцілася ўсё.

Кансультацыі

Камандаванне памежнай акругі звязалася з Масквой, там паднялі на ногі ўсіх - медыцынскае ўпраўленне памежных войскаў, шпіталь Мінабароны імя Бурдэнкі. Як быць? Чыім досведам скарыстацца? Ясна, што ў любы момант граната можа падарвацца, а пры хірургічным умяшанні гэтая рызыка ўзрасце шматкроць.

Ваенныя медыкі далі адказ:

"У нас у практыцы нічога падобнага не здаралася. Быў адзін эпізод у гады Вялікай Айчыннай, але там у салдата патрапіла неразарваная міна апярэннем вонкі, яе даволі лёгка вынялі і абясшкодзілі. Так што вы тамака самі вырашайце, як паступіць".

Пачалі думаць.

Прызваныя для кансультацый сапёры вынеслі свой вердыкт: узрывальнік гранаты дэфармаваны, чапаць яе катэгарычна нельга, а ўжо калі чапаць, то выключна ў папярочным напрамку.

Пасля гэтага на мясцовым заводзе "Тэкстыльмаш" замовілі па чарцяжах Вараб'ёва спецыяльны хірургічны інструмент - захоп, якім гранату можна заціснуць, нібы абцугамі, з кажухом эліпсападобнай формы на дзяржальні, як у спартыўнай рапіры.

Эфект ад кажуха, зрэшты, быў больш маральны, у выпадку выбуху ён ніяк не ратаваў.

А салдата Грабавенка з найвялікшай асцярожнасцю перавезлі ў асобную палату, строга пакараўшы не пакідаць ложак. Усе дактары і сёстры, якія аглядалі яго, якія ставілі кропельніцы, якія давалі лекі, абавязаны былі заходзіць у палату толькі ў бронекамізэльках і касках.

Што тычыцца плана аперацыі, то варыянтаў было няшмат. Першы, бяспечны: выразаць гранату разам з часткай мышачнай масы. Але жаўнер назаўжды застанецца інвалідам. І другі: праз надрэз дабрацца да гранаты, узяць яе заціскам і акуратна дастаць з цела.

Спыніліся на ім.

Праз пяць дзён да аперацыі ўсё было гатова.

Заставалася вызначыцца з галоўным: хто ўвойдзе ў аперацыйную?

Брыгада

Не ўсе нараджаюцца для таго, каб здзяйсняць подзвігі. Добрых людзей шмат, герояў - адзінкі.

Сярод хірургаў шпіталя не знайшлося нікога, хто добраахвотна захацеў бы рызыкаваць сваім жыццём дзеля выратавання радавога Грабавенка. Можна зразумець гэтых людзей. Ва ўсіх сем'і, дзеці, усім ёсць што губляць. Вядома, установа ваенная. Канешне, можна аддаць загад. Але...

Далей я дадам слова начальніку шпіталя ваенўрачу Юрыю Аляксеевічу Вараб'ёву:

- Я знаходзіўся на сваім працоўным месцы амаль круглыя ​​суткі. Калі забягаў дадому, то жонка з трывогай пыталася: "Што адбываецца? Чаму ты ўвесь час на працы?". Святлана была на сёмым месяцы цяжарнасці, я ёй не стаў усяго расказваць. Кажу: "Паступіў паранены з іншародным целам унутры. Займаемся адпрацоўкай хуткай аперацыі". - "А хто будзе апераваць"? - "Святла, ну, не начальнік жа шпіталя!".

На самой справе я ўжо ведаў, што аперыраваць давядзецца мне. І з Масквой гэта было ўзгоднена. Начальнік нашага медыцынскага ўпраўлення датэрмінова выйшаў з водпуску, прыехаў у Душанбе. Кажа: "Ты гатовы"? - "Гатовы", - адказваю. "Але май на ўвазе, справа небяспечная, можа і рукі адарваць". "Так сапраўды, - кажу. - Гэта я разумею". "Але ты не хвалюйся, мы тады цябе ў Маскву перавядзем і ордэн дамо".

Заставалася знайсці асістэнта. Ім пагадзіўся стаць лейтэнант-двухгоднік Аляксандр Дарохін, халасцяк, ні жонкі, ні дзяцей. Хлопец з Падмаскоўя. Кажа: "Я згодзен, раз трэба". Ну, раз так, значыць, нам удваіх трэба было легчы на ​​амбразуру. Ужо лягчэй.

Аперавалі ў перавязачнай. Апранулі гэтыя цяжкія скафандры - я, Дарохін, анестэзіёлаг Валодзя Майсейкін. Аперацыйная сястра прыгатавала інструменты, медыкаменты, усё, што магло спатрэбіцца, і потым выйшла. Анестэзіёлаг паставіў кропельніцу з наркозам і таксама выдаліўся, перайшоў на балкон і назіраў далейшае скрозь куленепрабівальнае лабавое шкло ад баявога верталёта "Мі-24".

Мы засталіся ўдваіх.

Аперацыя

Насамрэч яны засталіся ўтрох: хірург, яго асістэнт і радавы Віталь Грабавенка з неразарванай гранатай пад скурай.

Справа адбывалася 15 жніўня 1986 года. Кандыцыянераў тады ў шпіталі не было. Тэмпература што за акном, што ў памяшканні вышэй за сорак градусаў па Цэльсіі. А яны ў жалезных латах. Пот залівае вочы.

Вараб'ёў зрабіў надрэз у месцы, загадзя пазначаным ёдам, - якраз над контурамі гранаты. Дарохін развёў краі раны гаплікамі. Зараз трэба было самае складанае і небяспечнае - дастаць боепрыпас з цела і пагрузіць у кантэйнер. Пагрузіць, згодна з планам аперацыі, - разам з захопам, тым самым, які па вараб'ёўскіх чарцяжах вырабілі на "Тэкстыльмашы". Так было больш бяспечна.

- Але тут я пайшоў на відавочнае парушэнне, - праз гады прызнаецца мне Вараб'ёў. - Мне стала шкада губляць гэты інструмент - адзіны ў сваім родзе. Таму я асцярожна дастаў гранату, паклаў яе на мяшкі з пяском, а захоп пакінуў сабе. З таго часу ён захоўваецца ў нашым памежным музеі.

Першы этап аперацыі прайшоў бездакорна. Пасля чаго салдата перавезлі ў звычайную аперацыйную, дзе звычайная брыгада хірургаў і сясцёр завяршыла пачатае. А сапёры аднеслі насілкі з кантэйнерам у найбліжэйшы кар'ер, дзе неўзабаве прагрымеў выбух.

Выпіска

Начальнік медыцынскага кіравання, атрымаўшы даклад, сказаў Вараб'ёву: "Хоць у нас цяпер і сухі закон, але я загадваю табе неадкладна наліць шклянку гарэлкі і залпам выпіць". Яшчэ адзін загад прыйшоў ад камандавання - аб узнагароджанні ордэнам Чырвонага Сцяга. Ордэнамі былі ўзнагароджаны таксама асістэнт і анестэзіёлаг. Медсясцёр адзначылі медалямі.

Віталь Грабавенка каля месяца праляжаў на шпітальным ложку, а выпісаўшыся, зноў папрасіўся ў Аўганістан. Але яму адмовілі: хопіць, хлопец, выпрабоўваць лёс. Вярнуўся дадому ва Украіну з ордэнам Чырвонай Зоркі.

Ды, вядома, на вайне і не такое бывае.

З АРХІВА "РАДЗІМЫ"

Сорак гадоў таму, у пачатку 1982 года, на тэрыторыю Афганістана былі ўведзены падраздзяленні пагранічных войскаў СССР. Ім вызначылі зону адказнасці глыбінёй да ста кіламетраў уздоўж усёй савецка-афганскай мяжы. Гэта дыктавалася тым, што фармаванні радыкальных ісламістаў сталі рэгулярна парушаць нашыя межы, абстрэльваць нашыя населеныя пункты, мініраваць тэрыторыю.

Савецкія памежнікі разам з ваярамі 40-й войскі выконвалі свой абавязак у Аўганістане аж да сярэдзіны лютага 1989 гады. На іх рахунку мноства паспяховых баёў, а галоўная заслуга ў тым, што на працягу ўсёй вайны дзяржаўная мяжа на фронце працягласцю звыш 2300 км была надзейна прыкрыта з поўдня.

Да пачатку "нулявых" Юрый Аляксеевіч падтрымліваў сувязь са выратаваным салдатам. Апошні раз яны бачыліся ў Кіеве ў 2003 годзе, калі абодвух запрасілі на запіс тэлевізійнай праграмы. А праз два тыдні Вараб'ёў атрымаў тэлеграму ад жонкі Віталя: той трагічна загінуў. Патрапіў пад машыну...

Вараб'ёў да гэтага часу працуе па сваёй спецыяльнасці - ён хірург у шпіталі, дзе лечаць пагранічнікаў. Палкоўнік, заслужаны пагранічнік і заслужаны ўрач Расійскай Федэрацыі.

Яго асістэнт Аляксандр Іванавіч Дарохін - цяпер прафесар, загадчык кафедры траўматалогіі і артапедыі ЦЫТО.

Тэкст: Уладзімір Снегіроў

1, 2

Хірург душанбінскага шпіталя падпалкоўнік Юрый Вараб'ёў і яго пацыент Віталь Грабавенка.

3

Захоп з ахоўным кажухом і іншыя прылады для аперацыі.

4

Пасля аперацыі. Цяпер можна ўсміхнуцца.

5, 6

Дакладна такая ж граната ў руках Вараб'ёва - "у памяць аб подзвігу...".

bbabo.Net