Dissidenten sluiten zich aan bij mensenrechtenorganisaties om te waarschuwen tegen elke poging van Peking om de Spelen te gebruiken als 'sportwasgelegenheid'.

Nadat hij op 20-jarige leeftijd werd gearresteerd in het Chinese Xinjiang en uiteindelijk in 2005 naar Turkije ontsnapte, wilde Kuzzat Altay alleen maar in vrede leven in de Verenigde Staten, waar hij uiteindelijk in 2008 belandde.

Maar het verlangen van de Oeigoerse vluchteling naar een ander leven in zijn geadopteerde thuisland werd verstoord in 2018 toen hij hoorde dat zijn vader door de Chinese autoriteiten was meegenomen uit hun huis in Urumqi, de hoofdstad van Xinjiang.

“Hij verdween voor twee jaar. Ik dacht dat hij in het kamp was vermoord”, vertelde Altay nadat zijn vader was vastgehouden in een netwerk van kampen waar volgens de Verenigde Naties sinds medio 2017 minstens een miljoen moslim Oeigoeren tegen hun wil door de autoriteiten zijn vastgehouden.

Sindsdien is Altay een van de meest herkenbare Oeigoerse mensenrechtenactivisten en leiders in de diaspora geworden, die zich uitspreekt over China's vermeende onderdrukking van de Turkssprekende moslimminderheid in Xinjiang als president van de Uyghur American Association in Washington, DC.

Human Rights Watch noemt China's behandeling van Oeigoeren in Xinjiang een misdaad tegen de menselijkheid, terwijl het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken zegt dat er "genocide" is gepleegd. China zegt dat de kampen vaardigheidstrainingscentra zijn en noodzakelijk om “extremisme” tegen te gaan.

Het was onduidelijk wanneer de vader van Altay precies werd vrijgelaten, maar de volgende keer dat hij hem zag was in 2020, toen hij op tv verscheen en zijn zoon aan de kaak stelde.

Andere wereld, maar hetzelfde lot

Het was ook in 2018 dat politiek cartoonist en kunstenaar Badiucao zijn leven op zijn kop zag staan ​​nadat zijn familieleden vanwege zijn activisme werden meegenomen voor ondervraging door de Chinese nationale veiligheidsautoriteiten.

Op het moment van hun detentie plande de inwoner van Shanghai, die naar Australië was verhuisd, zijn eerste grote kunsttentoonstelling in Hong Kong - spot met de censuur van Peking en de groeiende autoritaire heerschappij in het gebied.

Badiucao, wiens meest prominente werken zijn Carrie Lam, 2018, waarin de gezichten van de chief executive van de stad en de Chinese leider Xi Jinping worden gecombineerd, werd gedwongen te annuleren en heeft sinds 2018 alle contact met de leden van zijn familie die in China achterblijven, verbroken .

Het lukte hem uiteindelijk om in 2021 een show op te voeren in de Italiaanse stad Brescia. Maar niet voordat de Chinese regering had geprobeerd en faalde om functionarissen in Italië te overtuigen om de show op het laatste moment te stoppen.

Altay en Badiucao komen uit twee verschillende werelden in China, maar hebben hetzelfde lot ondergaan. Terwijl Peking zich voorbereidt op het organiseren van de Winterspelen, die op vrijdag beginnen, hebben de twee ballingen een gemeenschappelijke reden gevonden om op te roepen tot boycots en sancties tegen China om de regering te dwingen haar mensenrechtenrecord te verbeteren.

De twee hebben zich ook aangesloten bij internationale mensenrechtenorganisaties om de wereld te waarschuwen voor elke poging van Peking om de Olympische Spelen van 2022 te gebruiken om door de staat gesteunde schendingen van rechten te verdoezelen.

Net als de Zomerspelen in 2008, toen China had beloofd "een meer open en democratische samenleving" te worden, zei Badiucao, "is het duidelijk" dat Peking opnieuw zal proberen "de wereld de illusie te wekken dat alles goed is" in het land tijdens de Winterspelen van dit jaar.

"Maar wat we hebben gezien, is de ongelooflijke afname van die hoop en verwachtingen vanuit een mensenrechtenperspectief", zei hij, verwijzend naar de "slavenarbeidbehandeling" van Oeigoeren in Xinjiang, evenals de "draconische" lockdown-maatregelen om de verspreiding in te dammen van COVID-19 en het harde optreden in Hong Kong.

In de aanloop naar Peking 2022 bracht Badiucao een nieuwe serie kunstwerken en video's uit die beelden van wintersportevenementen nabootsen en, bij nader inzien, misstanden door China aan het licht brengen.

Misbruiken van 'sportwassen'

Amnesty International, dat vorig jaar de situatie in Xinjiang beschreef als een 'dystopisch hellandschap', heeft ook gewaarschuwd voor het risico van 'sportwassen' als gevolg van de Spelen.

Vorige week zei de China-onderzoeker van de organisatie, Alkan Akad, dat het evenement "niet mag worden gebruikt als een afleiding van China's verschrikkelijke mensenrechtensituatie" en dat het een gelegenheid was om vermeende misstanden aan de kaak te stellen.

"De Olympische Winterspelen in Peking mogen niet doorgaan als louter een gelegenheid om de Chinese autoriteiten te wassen, en de internationale gemeenschap mag niet medeplichtig worden aan een propaganda-oefening", zei Akad.

Peking heeft herhaaldelijk de beschuldigingenocide in Xinjiang ontkend en zegt dat de kampen zijn opgericht om extremisme te bestrijden en Oeigoeren te helpen hun vaardigheden te verbeteren.

Op vrijdag stemde China naar verluidt ermee in om VN-mensenrechtenchef Michelle Bachelet toe te staan ​​om naar Xinjiang te reizen, maar alleen na afloop van de Olympische Spelen, en op voorwaarde dat de reis "vriendelijk" is en niet als een onderzoek wordt geframed. Bachelet pleit al sinds 2018 voor vrije toegang tot het gebied.De Chinese regering heeft ook haar COVID-19-beleid verdedigd en zegt dat de aanpak heeft bijgedragen aan het terugdringen van massale infecties en dodelijke slachtoffers in het land van meer dan een miljard mensen waar eind 2019 de eerste gevallen van het virus werden gemeld in Wuhan.

Het heeft ook kritiek op zijn acties in Hong Kong afgedaan als een poging om zich met de binnenlandse aangelegenheden van het land te bemoeien.

'Verscheurd'

Voor degenen die de lange arm van de Chinese staat hebben ontmoet, is de beproeving echter steeds persoonlijker geworden.

De in Urumqi geboren Harvard-opgeleide advocaat Rayhan Asat zag haar "mooie en liefdevolle familie verscheurd", nadat haar jongere broer, Ekpar, werd vastgehouden en later veroordeeld tot meer dan tien jaar gevangenisstraf, zogenaamd wegens "aanzetten tot etnische haat en etnische discriminatie" .

Ekpar was net teruggekeerd naar Xinjiang nadat hij in 2016 een door het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken gesponsorde cursus had gevolgd toen hij door de autoriteiten werd opgenomen. Er wordt aangenomen dat hij ergens in 2019 in eenzame opsluiting werd geplaatst.

Pas in 2020 maakte Asat haar verhaal openbaar, na jaren van pijnlijke privé-inspanningen om de vrijlating van haar broer te bewerkstelligen.

Ze is nooit teruggekeerd naar China uit angst om vastgehouden te worden en heeft slechts beperkt contact met haar ouders.

“Ik voel hun afwezigheid elke dag in mijn leven. Ik kan nooit wennen aan, of accepteren van een leven waarin ik niet kan huilen in de liefdevolle armen van mijn ouders of mijn broer kan vragen voor advies over relaties, carrière of levensuitdagingen,” vertelde ze.

“De Chinese regering heeft zoveel van me afgenomen, inclusief mijn liefdevolle relatie met mijn ouders. Wanneer één persoon naar de gevangenis gaat, en het hele gezin gaat met hen mee.”

Altay, de Oeigoerse ballingschap, zegt dat de Chinese regering sinds zijn activisme in de VS zijn familie nog meer pijn heeft gedaan en zijn vader heeft gedwongen op de nationale televisie te verschijnen om hem te vragen te stoppen met het bekritiseren van Peking.

Nadat Altays vader uit detentie was vrijgelaten, werd hij nog steeds onderworpen aan constant toezicht en vernedering, zelfs als hij boodschappen ging doen.

"De camera voor gezichtsherkenning zal een alarm activeren en hij zal overal worden ondervraagd", zei Altay.

“Hij verliet het kamp met een gebroken been en de Chinese autoriteiten stonden hem niet toe om naar de dokter te gaan voor behandeling. Hij heeft nog steeds pijn."

Altay vernam ook dat zijn broer vertelde dat als hij opnieuw door de autoriteiten wordt opgepakt, "hij wil sterven zonder pijn en marteling".

'Informatie zwart gat'

Altay staat sceptisch tegenover de berichten van de Chinese regering over de situatie in Xinjiang.

"De Oeigoerse regio is een informatiezwart gat", zei hij. "Vorig jaar zag ik in de officiële krant van Xinjiang staan ​​dat 4,7 miljoen Oeigoeren zijn 'heropgevoed'", zei hij.

Hij zei ook te hebben gehoord van nieuwsberichten dat de regering mensen "van de concentratiekampen naar gevangenissen" heeft overgebracht, dat China die gevangenen als "criminelen" wil bestempelen.

Altay zegt dat terwijl de wereld begint te luisteren naar verhalen over de benarde situatie van Oeigoeren, "het niet genoeg is om de genocide te stoppen".

In december heeft de Oeigoerse gemeenschap in de VS met succes gelobbyd voor de invoering van wetgeving die goederen verbiedt die in de regio Xinjiang zijn gemaakt. Altay dringt er bij andere landen, zoals Canada, Australië, Nieuw-Zeeland en EU-landen op aan om soortgelijke wetten aan te nemen.

"Dat is een tastbare stap om Oeigoeren levens te redden", zei hij.

"Als China hun producten niet meer kan verkopen, zoals vroeger, wanneer hun economie lijdt, hebben ze geen andere keuze dan Oeigoeren te laten gaan."

'Speak up'

Afgezien van de diplomatieke boycot van de Olympische Spelen in Peking, geïnitieerd door de VS en verschillende andere landen, moeten atleten die deelnemen ook hun stem laten horen, en het Internationaal Olympisch Comité (IOC) moet hun veiligheid waarborgen van straf, zei de kunstenaar Badiucao.

“Bij de Olympische Spelen draait alles om het vieren van de mensheid. Het gaat allemaal om het handhaven van mensenrechten. Het is dus belangrijk dat atleten hun verantwoordelijkheid en hun macht begrijpen”, zei hij.

Toeschouwers van de Spelen over de hele wereld zouden ook de multinationale bedrijven moeten roepen die het evenement sponsoren, zei hij.

“Die bedrijven moeten we ook verantwoordelijk stellen. Dat als ze de producten willen verkopen, die producten ook beter aan de morele normen voldoen', zei Badiucao.

Als er een geschikt moment is om actie te ondernemen en de schendingen van de rechten in China aan de kaak te stellen, dan is het nu de tijd omdat de aandacht van de wereld op Peking is gericht vanwege de Olympische Spelen, zei Asat, de Oeigoerse mensenrechtenadvocaat.

"Als leiders prioriteit geven aan het nationale belang en kiezen voor stilte in het licht van onrecht, dan zullen we een ander soort wereld creëren waar ongelijkheid zegeviert over gelijkheid, uitsluiting over eenheid, onverdraagzaamheid over empathie", zei ze.

"Ik hoop dat de leiders die wereld afwijzen en China confronteren."

bbabo.Net