Na een conflict met mijnbouwbedrijven hebben sommige vrouwelijke boeren zich aangepast om te werken aan een over het hoofd gezien maar overvloedig ecosysteem.

Matagelema, Sierra Leone – Niet lang na het aanbreken van de dag klinkt in Matagelema, een dorp in het zuiden van het Moyamba-district van Sierra Leone, een juichend koor uit een stuk van een ooit verwaarloosd moeras omringd door tropisch bos.

"Als we aan het ploegen zijn, worden mensen jaloers", zingen tientallen vrouwelijke boeren vrolijk, enkeldiep in de modder in een uitgestrekt rijstveld.

Door hun slopende werk - het uithakken van rijstvelden in dicht bebost moerasland - komen vrede en welvaart geleidelijk aan in de door conflicten geteisterde uithoek van West-Afrika.

Mamie Achion, de charismatische 45-jarige leider van de groep, gebaart naar geordende blokken bunds en kanalen die het nieuwe irrigatiesysteem vormen.

“We kappen de bomen met de hand. Het was zwaar, er was pijn", zegt ze. "Maar het was een kans voor ons en we hebben het gebruikt om ons leven te verbeteren."

Gedurende vele jaren bewerkten deze vrouwen de hooglanden van de regio, waarbij ze voornamelijk de knolgewas cassave verbouwden.

Maar regelmatig laaiden er conflicten op tussen boeren en mijnwerkers, die Moyamba's rijke afzettingen van rutiel winnen, een mineraal dat wordt gebruikt om keramiek en verf een helderwitte kleur te geven.

De strijd om hulpbronnen leidde tot gewelddadige spanningen, met protesten tegen de mijnbouw, waaronder wegblokkades door boze lokale bevolking en zelfs het huis van een lokaal hoofd dat in brand werd gestoken.

"We kregen geen voordelen van mijnbouw", voegt Achion toe. “Het baggeren van de mijnwerkers zorgde voor waterpoelen in onze velden, waardoor het gewas beschadigd raakte. Ze hebben ons land verlost.”

Achion, geboren en getogen in Matagelema, heeft - net als veel van de vrouwen - naast conflicten met mijnbouwbedrijven ook veel tegenslag gehad.

Achion werd gedwongen te stoppen met school om haar boerenouders te onderhouden en verloor later haar man aan ebola, de dodelijke hemorragische koorts die in 2014 over de regio raasde.

"Ik wilde dat wij [vrouwen] samenkwamen", zegt ze. “Sommigen hebben geen vader, moeder, broer of echtgenoot. Velen van ons zijn weduwen, vanwege ebola en oorlog.”

In 2020 richtten ongeveer 150 vrouwen in Matagelema een vrouwenvereniging op en verhuisden ze om te werken in de moerassen van de valleien in het binnenland, een over het hoofd gezien maar overvloedig ecosysteem dat het potentieel heeft voor zeer hoge landbouwopbrengsten.

'Een stabiel fundament'

Sierra Leone leunt zwaar op de landbouw, die werk biedt aan meer dan 60 procent van de bevolking (PDF) en goed is voor bijna de helft van het bruto binnenlands product (bbp). Vrouwen vertegenwoordigen ongeveer 70 procent van de agrarische beroepsbevolking in Sierra Leone.

Maar boeren zijn doorgaans afhankelijk van verschuivende, hooggelegen landbouw, wat resulteert in lage opbrengsten, voedselverlies en milieuschade. Vroeger hakten boeren in Matagelema bomen om zonder ze te ontstronken, verbrandden ze het land en 'verzonden' ze de zaden in een scattershot-methode.

De gebreken in dat landbouwsysteem hebben bijgedragen aan een tekort aan voedsel in Sierra Leone – verergerd door inflatie, COVID-19-pandemie en klimaatverandering – groeien van 49 procent in 2010 tot slechts 57 procent in 2020, volgens de Food Security and Nutrition Working Group gegevens.

Maar de moerassen in het binnenland blijken nu al veel effectiever.

Sierra Leone is van nature begiftigd met naar schatting 260.000 hectare (642.500 acres) moerassen in het binnenland, die na irrigatie drie keer per jaar kunnen worden geoogst voor rijst, peulvruchten, maïs, pinda's en okra. Van cruciaal belang, gezien de toenemende droogte en mislukte oogsten als gevolg van klimaatverandering, hebben de moerassen het hele jaar door watervoorziening.

Volgens het ministerie van Landbouw is de opbrengst in de moerassen van Matagelema 2 metrische ton rijst per hectare - meer dan het drievoudige van het gemiddelde van 0,6 metrische ton voor de hooglanden.

"Het is uitdagend, maar duurzaam en ze produceren veel meer voedsel", zegt Al Haji Juana Brima, een eerstelijnsvoorlichter van het ministerie van Landbouw.

Tijdens de eerste bijeenkomst van de Matagelema-vereniging kwamen de vrouwen overeen om elk 5.000 leones ($ 0,44) bij te dragen om zich te registreren bij de National Farmers' Federation. Ze investeerden verder elk 10.000 leones ($ 0,88) om zaden en meststoffen te kopen om de 10 hectare (25 acres) moerassen te cultiveren die de groep veilig stelde. Alle inkomsten worden gelijk verdeeld en de vrouwen hebben met de opbrengst al een gemeenschapsopslagplaats gebouwd.

Mamie Feika, een 39-jarige gescheiden vrouw met vijf kinderen, zegt dat ze dankzij de oogst schoolboeken en uniformen heeft kunnen kopen.

"Er is een grote verbetering", zegt ze. “Hierdoor kunnen we onszelf verheffen. De arbeid is hard werken, maar het is vreugdevol om samen te zijn. Dat is het mooie ervan.”

Het Wereldvoedselprogramma (WFP) heeft de groep getraind in het gebruik van de moerassen voor landbouw.Ondersteund door het Peacebuilding Fund van de Verenigde Naties werkt het WFP in het kader van het project samen met bijna 70 gemeenschappen zoals die in Matagelema in zes districten in Sierra Leone. Meer dan 4.000 boeren cultiveren nu irrigatieprogramma's in 890 hectare (2.200 acres) van deze moerassen in het binnenland, die om in aanmerking te komen slechts vijf minuten lopen van het dorp moeten zijn en zich op grond van de gemeenschap moeten bevinden.

Het WFP verstrekt voedsel in contanten en in natura als stimulans voor het voltooien van verschillende fasen van het programma, waaronder het opruimen van struiken en het aanleggen van dijken en kanalen. Het WFP geeft ook trainingen overminderen van voedselverliezen na de oogst, het verbeteren van bestuursstructuren en het toepassen van winstgevende groepsmarketing.

"Het is afmattend werk om het terrein voor te bereiden", zegt William Hopkins, een programmamedewerker van het WFP voor landbouwactiviteiten in Sierra Leone.

“Maar als dat eenmaal voltooid is, begint de gemeenschap echt te profiteren van de vruchten van hun arbeid. Het kan een stabiele basis vormen voor de rest van hun leven.”

Conflicten oplossen

In theorie is het model ook duurzaam op lange termijn, aangezien de moerassen van de valleien in het binnenland niet onderhevig zijn geweest aan conflicten over natuurlijke hulpbronnen, die in Sierra Leone dateren uit de Britse koloniale periode en later in de burgeroorlog tussen 1991 en 2002.

Tot op de dag van vandaag gaat landroof in andere gebieden door, vooral in het landelijke zuiden, waar machtige lokale leiders vaak deals sluiten met buitenlandse bedrijven zonder de toestemming van gemeenschappen.

"Het feit dat veel gemeenschappen niet profiteren van mijnbouw en andere industrieën is nog steeds een enorm probleem", zegt Kieran Mitton, onderzoeksdirecteur van de Conflict, Security & Development Research Group aan King's College London.

“Er moet een manier zijn om conflicten op een eerlijke en onpartijdige manier op te lossen. Maar juist projecten die dit probleem aanpakken, zoals in Matagelema, kunnen slagen.”

Osman Lahai, manager gemeenschapsrelaties en sociale ontwikkeling bij Sierra Rutile, het grootste bedrijf in de regio, zegt dat het conflict in de omliggende dorpen is afgenomen.

"Er is altijd concurrentie tussen landbouw en mijnbouw", zegt hij. "Maar nu is het stilgevallen."

Volgens de wet van Sierra Leone kunnen de autoriteiten toestaan ​​dat mijnbouw plaatsvindt op elk land, op voorwaarde dat bedrijven de gemeenschap compenseren. Vorig jaar heeft Sierra Rutile, naast die basisvergoeding, $ 153.000 verstrekt voor infrastructuurprojecten in Moyamba, zoals het installeren van waterbronnen, het bouwen van scholen en het distribueren van landbouwwerktuigen.

Toch blijven er enkele zorgen. Rutielmijnen hebben land in de hele regio onder water gezet. Volgens de wet moeten mijnen worden hersteld nadat ze zijn ontmanteld.

En geen enkel project zal het conflict, dat een diepgewortelde oorsprong heeft, volledig kunnen uitroeien. Overleg met gemeenschappen over belangrijke kwesties wordt gezien als de sleutel tot het verminderen van toekomstige meningsverschillen, die onvermijdelijk van tijd zullen oplaaien. Als onderdeel van het programma heeft de UNDP lokale klachtencommissies opgericht die een uitlaatklep bieden voor eventuele frustraties die geuit kunnen worden en vervolgens op een formele manier kunnen worden aangepakt.

Dat lijkt goed te werken en mijnwerkers worden nu gezien als een potentiële markt voor vrouwenrijst.

“We hadden vroeger veel problemen met de mijnwerkers”, zegt Mohammad Ndoko, hoofd van Matagelema. “De vrouwen hadden het moeilijk. Maar dit heeft banen en welvaart gebracht. We zijn tevreden, we willen meer.”

In de toekomst zouden de vrouwen van Matagelema ook rijst en peulvruchten kunnen leveren aan lokale scholen als onderdeel van een "inlandse" regeling - die momenteel in discussie is - die zowel de vraag naar boeren veilig zou stellen als de strijd tegen ondervoeding bij kinderen.

Toch ligt er nog veel hard werk in het verschiet. In delen van de moerassen zorgen braakliggende, zanderige grond en roodachtig, ijzerhoudend water ervoor dat landbouw een uitdaging kan zijn.

"Andere gewassen dan rijst moeten worden verbouwd om de vruchtbaarheid te verbeteren", zegt Hopkins van het WFP.

Hoewel er veel moerassen in het binnenland zijn, betekent de realiteit van de geografie van de regio dat sommige gemeenschappen er misschien geen in de buurt hebben.

En het landbouwschema kan meedogenloos zijn. Als de vrouwen niet zaaien, moeten ze de gewassen wieden of reparaties uitvoeren. Eenmaal geoogst, moet de rijst vervolgens worden geslagen, gedroogd, van wilgenhout worden voorzien en gemalen voordat deze in zakken wordt verpakt voor verkoop. "Een vertraging van zelfs een week kan het hele jaar problemen veroorzaken", voegt hij eraan toe.

Maar voor Achion en de andere boerinnen in Matagelema wegen hun hervonden autonomie en onafhankelijkheid ruimschoots op tegen het harde werk, wat hoop biedt voor de komende jaren.

"Ik voel me heel gelukkig", zegt Achion, die rond de rijstvelden rent en haar collega-boeren aanmoedigt.

"De vreugde is aan het eind van de dag zoveel meer omdat we voor onszelf werken."

bbabo.Net