De Azerbeidzjaanse president Ilham Aliyev maakte vorige week bekend dat de controle over de Lachin Corridor tussen Armenië en Nagorno-Karabach is overgedragen aan de Azerbeidzjaanse autoriteiten. Vanwege het strategische belang was deze corridor het eerste doelwit van de Armeense strijdkrachten tijdens de Eerste Nagorno-Karabach van 1988-94.
Dit nieuws viel samen met een trilaterale bijeenkomst in Brussel georganiseerd door Charles Michel, de voorzitter van de Europese Raad, met deelname van de Azeri en Armeense leiders. Er was gereserveerd optimisme in beide hoofdsteden, Bakoe en Yerevan, over de uitkomst van de vergadering. Er is ook Rusland dat zijn sleutelrol in deze arena niet wil verliezen. President Vladimir Poetin nam direct na de bijeenkomst in Brussel contact op met de Armeense premier Nikol Pashinyan om op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen.
De tweede oorlog tussen Azerbeidzjan en Armenië werd in november 2020 beëindigd toen Poetin een staakt-het-vuren tot stand bracht. Artikel 6 van de staakt-het-vuren-overeenkomst bepaalde dat de Republiek Armenië tegen 1 december 2020 de 5 km brede Lachin-corridor zou teruggeven aan Azerbeidzjan. Deze toezegging is nu nagekomen, zij het met een lange vertraging.
Vóór de oorlog van 1988-94 tussen Azerbeidzjan en Armenië was Lachin een district van meer dan 65.000 inwoners, maar er woonde geen enkele Armeniër. Los van het district Lachin, is de Lachin Corridor een geografisch gebied dat Armeniërs vroeger doorkruisten van Armenië naar Nagorno-Karabach. Het bestond voornamelijk uit het centrum van Lachin en twee nabijgelegen dorpen, Zabuh en Sus.
Toen de Azeri's in 1988 moesten vluchten, bleef het gebied ongeveer 20 jaar verlaten. Vervolgens werden Armeniërs uit Libanon en Syrië daar gevestigd, in strijd met de bepalingen van de Geneefse Conventies.
Dit kortzichtige besluit zorgt nu voor problemen voor de Armeense autoriteiten. De kolonisten moeten opnieuw verhuizen naar een nieuw gebied, hetzij in Nagorno-Karabach of in het eigenlijke Armenië. Sommige kolonisten hebben de huizen die ze jarenlang illegaal bewoonden platgebrand. De Armeense autoriteiten moesten hen een vergoeding aanbieden omdat ze ermee instemden dat niet te doen.
De overeenkomst over een staakt-het-vuren bepaalde dat Armenië zou terugkeren naar Azerbeidzjan via de 5 km brede Lachin Corridor - deze toezegging is nu nagekomen.
Als Poetin niet had ingegrepen om een einde te maken aan de 44-daagse oorlog tussen Azerbeidzjan en Armenië in 2020, waren de Azeri op weg om Stepanakert, de hoofdstad van Nagorno-Karabach, in te nemen. Pashinyan heeft toegegeven dat de Armeense verdedigingswerken waren ingestort en dat er geen andere oplossing was dan in te stemmen met een staakt-het-vuren. Poetin kwam tussenbeide en dankzij deze deal kon Rusland 30 jaar nadat ze waren teruggetrokken soldaten naar Azerbeidzjan sturen als vredesmacht. In het staakt-het-vuren-akkoord is bepaald dat Russische vredestroepen vijf jaar in Nagorno-Karabach zullen blijven, een termijn die automatisch wordt verlengd voor volgende termijnen van vijf jaar, tenzij er bezwaar wordt gemaakt. Het is niet bekend of Rusland ooit geïnteresseerd zal zijn in het terugtrekken van zijn troepen uit Azerbeidzjan.
Het staakt-het-vuren-akkoord bepaalde ook dat er binnen drie jaar een nieuwe route moest worden aangelegd om Nagorno-Karabach en Armenië te verbinden met de Russische troepen die werden ingezet om de veiligheid te handhaven. De aanleg van deze weg is door Azerbeidzjan al een jaar eerder voltooid en de Russische vredeshandhavers nemen nu hun positie in. De nieuwe weg omzeilt de gebieden die door Azeri's worden bewoond en volgt een route ten oosten van de Lachin Corridor.
Er blijft echter een belangrijk probleem: Nagorno-Karabach en het eigenlijke Armenië grenzen niet aan elkaar. Ze worden gescheiden door een smalle strook Azerbeidzjaans grondgebied. Daarom moet er een grensstation komen op het punt waar de nieuwe weg de grens tussen Armenië en Azerbeidzjan kruist. Russische vredestroepen zullen waarschijnlijk hun best doen om de heen en weer stromende Armeniërs veilig te stellen. Maar de Azerbeidzjaanse autoriteiten zullen hun eigen controles moeten uitvoeren voor of na de Russische controleposten. Anders zouden ze afstand doen van hun soevereine recht om hun eigen grensovergang te beheren. Tot nu toe is er geen duidelijke informatie beschikbaar om uit te leggen hoe dit mechanisme zal werken.
Er was nog een belangrijke bepaling in het staakt-het-vuren-akkoord. Artikel 9 bepaalde dat: "De Republiek Armenië de veiligheid van de vervoersverbindingen tussen de westelijke regio's van de Republiek Azerbeidzjan en de Autonome Republiek Nachitsjevan waarborgt om een onbelemmerd verkeer van personen, voertuigen en vracht in beide richtingen te regelen." Deze corridor - bekend als de Meghri Corridor - is 43 km lang en er wordt momenteel hard onderhandeld tussen Armenië, Azerbeidzjan en Iran. Alle belanghebbenden hebben een ander idee over hoe deze vraag moet worden opgelost.
Men kan alleen maar hopen dat de geboekte vooruitgang in de kwestie van de Lachin Corridor de weg vrijmaakt voor de oplossing van andere controversiële kwesties tussen deze twee buurlanden.
•
bbabo.Net