De Israëlische premier Benjamin Netanyahu krijgt te maken met toenemende kritiek van Israëlische tegenstanders en van enkele hooggeplaatste Democraten in Washington, die de schuld voor veel problemen bij Netanyahu neerleggen. Maar zou nieuw leiderschap deze problemen oplossen?

In Israël kreeg Netanyahu vóór 7 oktober te maken met aanzienlijke tegenstand vanwege beschuldigingen van corruptie en zijn pogingen om de rechterlijke macht van het land te verzwakken. De Hamas-aanval en de daaropvolgende oorlog in Gaza hebben een deel van die druk weggenomen, maar de Israëlische protesten tegen Netanyahu zijn de afgelopen weken toegenomen. Netanyahu’s critici geven hem de schuld van veel dingen, waaronder het falen om de aanval te voorkomen, alle Israëlische gijzelaars te bevrijden die in Gaza worden vastgehouden, de groeiende economische problemen aan te pakken en meer.

In Washington raken senior Democratische leiders die lange tijd krachtige steun hebben verleend aan Israël steeds meer gefrustreerd door Netanyahu. In een toespraak in maart sprak Chuck Schumer, leider van de meerderheid in de Senaat, zijn steun uit voor Israël, terwijl hij Netanyahu bekritiseerde omdat hij het idee van een toekomstige Palestijnse staat verwierp. Schumer zei dat Netanyahu “de weg kwijt was” en riep op tot nieuwe verkiezingen in Israël. President Joe Biden raakt ook geïrriteerd door Netanyahu en heeft hem bekritiseerd omdat hij niet meer heeft gedaan om de humanitaire hulp aan Gaza te faciliteren.

Netanyahu zal proberen vervroegde verkiezingen te vermijden. Uit opiniepeilingen blijkt dat de steun voor Netanyahu afneemt, waarbij Benny Gantz, de leider van de alliantie Nationale Eenheid en lid van het huidige oorlogskabinet, veel meer steun krijgt. Het kan moeilijk zijn om de uitkomsten in het Israëlische parlementaire systeem te voorspellen, maar opiniepeilingen suggereren dat Gantz zeer waarschijnlijk in staat zou zijn een regerende coalitie te vormen als er nu verkiezingen zouden worden gehouden. Netanyahu en zijn extreemrechtse bondgenoten hebben een aanzienlijke steunbasis, maar het is onwaarschijnlijk dat zij bij nieuwe verkiezingen de overwinning zullen halen.

Senior Democratische leiders die lange tijd krachtige steun aan Israël hebben verleend, raken steeds meer gefrustreerd door Netanyahu

Er zijn meerdere figuren die Netanyahu hopen te vervangen. Potentiële kandidaten zijn onder meer Gantz, minister van Defensie Yoav Gallant, Yair Lapid, het hoofd van de Yesh Atid-partij, Gadi Eisenkot, een officiële waarnemer in het oorlogskabinet, Gideon Sa’ar, oprichter van de New Hope-partij, en minister van Economie Nir Barkat. Extreemrechtse figuren als Itamar Ben-Gvir en Bezalel Smotrich zouden graag de baan willen hebben, maar het lijkt onwaarschijnlijk dat ze in een positie zullen zijn om een coalitie te vormen.

Als Israël nieuwe verkiezingen zou houden, en als Netanyahu en zijn bondgenoten de macht zouden verliezen, zouden de critici van de premier dan krijgen wat ze wilden van nieuw leiderschap? Veel Israëlische critici van Netanyahu zouden waarschijnlijk veel gelukkiger zijn. Met uitzondering van de meest extreemrechtse potentiële kandidaten zou het waarschijnlijker zijn dat een nieuwe leider dan Netanyahu de onafhankelijkheid van de Israëlische rechterlijke macht zal waarborgen, de betrekkingen met de regering-Biden zal gladstrijken en bereid zal zijn na te denken over het soort compromis dat nodig zou kunnen zijn om de vrijlating van de gijzelaars veilig te stellen.

Voor Biden, Schumer en andere Democraten die het traditionele pro-Israëlische standpunt van Amerika aanhangen, zou een nieuwe leider in Israël enkele voordelen kunnen bieden. Een nieuwe leider zou de verzoeken van de VS wellicht minder openlijk kunnen tarten en een deel van de kritiek waarmee Biden binnen zijn partij te maken krijgt vanwege zijn voortdurende steun aan Israël, kunnen afzwakken. Senior Democraten zouden graag een verandering in het leiderschap willen presenteren als reden om de Amerikaanse steun aan Israël te behouden.

Als senior Democraten echter serieus willen dat er echte vooruitgang wordt geboekt in de richting van een tweestatenoplossing voor het Israëlisch-Palestijnse conflict, zullen ze waarschijnlijk teleurgesteld worden. Verschillende van de potentiële volgende leiders – waaronder Gallant, Sa’ar en Barkat – verwerpen openlijk het idee van een Palestijnse staat en steunen de Israëlische nederzetting op de Westelijke Jordaanoever. Anderen – zoals Gantz, Lapid en Eisenkot – zijn na 7 oktober terughoudend geweest om een duidelijk standpunt over de kwestie in te nemen; ze hebben de neiging om te praten over een Palestijnse ‘entiteit’ of ‘autonomie’ en hebben gesuggereerd dat dergelijke hoop jaren in de toekomst moet liggen.

Het vertrek van Netanyahu uit de macht op zichzelf zou geen enkel uitvoerbaar vredesproces op lange termijn nieuw leven inblazen

Er is geen fervent voorstander van een tweestatenoplossing die Netanyahu waarschijnlijk zal vervangen. Bovendien steunt het Israëlische publiek het idee niet; uit een Gallup-peiling van oktober bleek dat 64 procent van de Israëli’s tegen het ‘bestaan van een onafhankelijke Palestijnse staat’ is.

De realiteit is dat, hoewel de regering-Biden de oproepen tot een tweestatenoplossing heeft hernieuwd, de Israëlische leiders en het Israëlische publiek niet geïnteresseerd zijn en dat de Palestijnen hebben geleerd dergelijke beloften te wantrouwen. Het vertrek van Netanyahu uit de macht zou op zichzelf geen enkel uitvoerbaar vredesproces op lange termijn nieuw leven inblazen.

Biden en andere Democratische leiders zouden op zijn minst kunnen hopen dat nieuw Israëlisch leiderschap zou leiden tot een andere benadering van de oorlog in Gaza. Eisenkot heeft bijvoorbeeld opgeroepen tot een tijdelijk staakt-het-vuren in ruil voor de vrijlating van gijzelaars en heeft de noodzaak benadrukt om de oorlog af te ronden en een naoorlogs plan voor Gaza op te stellen. Verschillende anderen hebben echter gepleit voor een nog hardere aanpak ten aanzien van Gaza.

Barkat heeft Netanyahu bijvoorbeeld bekritiseerd voor het toestaan van elke vorm van hulp aan Gaza en voor het versoepelen van militaire operaties. Sa’ar heeft opgeroepen tot een nog krachtiger reactie en het permanent behouden van delen van Gaza voor Israël. Als minister van Defensie heeft Gallant een belangrijke rol gespeeld bij het aansturen van de oorlog en trok hij in oktober de mondiale aandacht toen hij zei dat Israël tegen ‘menselijke dieren’ vocht.

Als Netanyahu uit de macht wordt gezet, zullen zijn tegenstanders in Israël een verandering in leiderschap verwelkomen. Biden, Schumer en andere traditioneel pro-Israëlische Democraten zullen willen geloven dat een nieuwe premier en coalitie zullen luisteren naar hun verzoeken om een andere aanpak in Gaza en open zullen staan voor een tweestatenoplossing. Het nieuwe leiderschap zou echter ofwel een tweestatenbenadering ronduit verwerpen, ofwel doorgaan met het creëren van een Palestijnse ‘entiteit’.

Disclaimer: de standpunten van de schrijvers in deze sectie zijn hun eigen standpunten en weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van Bbabo.Net

bbabo.Net