Bbabo NET

Samenleving Nieuws

Waarom greenwashen bedrijven?

Het systeem is belast met het klimaat en de omgeving.

Klimaatactie hangt in de lucht. Net als regeringen over de hele wereld vallen grote bedrijven over zichzelf heen om klimaatbeloftes af te geven en, in overeenstemming met verantwoordelijke wereldburgers, een koers in te slaan naar ogenschijnlijk ambitieuze klimaatactie … althans dat beweren ze aan de buitenwereld.

Volgens de Energy and Climate Intelligence Unit van de Universiteit van Oxford had minstens een vijfde van 's werelds grootste 1.000 bedrijven tegen maart 2021 al "netto-nul"-emissietoezeggingen gedaan.

Hoe gaat het met deze bedrijven?

De allereerste Corporate Climate Responsibility Monitor, een gezamenlijk initiatief van NewClimate Institute en Carbon Market Watch, waar ik werk, was bedoeld om die vraag te beantwoorden. Het rapport beoordeelde de klimaattoezeggingen en -claims van 25 van 's werelds grootste bedrijven, waaronder bekende namen als Apple, Amazon, BMW, Carrefour, GlaxoSmithKline, Google, IKEA, Nestlé, Sony, Vodafone en Unilever.

De resultaten schokten zelfs de onderzoekers, en niet prettig. "We wilden zoveel mogelijk repliceerbare goede praktijken ontdekken, maar we waren eerlijk gezegd verrast en teleurgesteld over de algehele integriteit van de beweringen van de bedrijven", zegt Thomas Day van NewClimate, de hoofdauteur van het rapport.

Ondanks ambitieus klinkende beloften om "koolstofneutraal" en zelfs "koolstofpositief" te worden, ontdekten de onderzoekers dat de toekomstige emissiereducties waartoe de bedrijven zich daadwerkelijk hebben gecommitteerd, gemiddeld slechts 40 procent bedroeg. Bovendien moeten veel van deze bezuinigingen over tientallen jaren worden doorgevoerd, in 2040 of 2050, waardoor de last volledig op de schouders van toekomstige generaties rust.

Van de 25 geëvalueerde bedrijven bleken er slechts drie daadwerkelijk te hebben toegezegd hun emissies in de volledige waardeketen met meer dan 90 procent te verminderen: Maersk, Vodafone en Deutsche Telekom. Aan de andere kant van de schaal bleken ten minste vijf van de bedrijven zich ertoe te hebben verplicht hun uitstoot met minder dan 15 procent te verminderen.

Een favoriete techniek die bedrijven gebruiken om hun imago met een groenere dan groene glans te wassen, is het toepassen van boekhoudtrucs die zo creatief zijn dat ze hun eigen literatuurprijs verdienen. Neem bijvoorbeeld het geval van Apple. Het iconische technologiebedrijf verkondigt trots: “We zijn klimaatneutraal. En tegen 2030 zal elk product waar je van houdt dat ook zijn.”

Dit zal ervoor zorgen dat gebruikers van de vele producten van Apple zich op hun gemak voelen over hun consumptiegewoonten. Maar het bedrijf hier zingt een zeer misleidende iTunes omdat zijn bewering slechts een klein stukje van de spreekwoordelijke emissieappel van het bedrijf dekt. De claim van het bedrijf op het gebied van CO2-neutraliteit omvat momenteel alleen directe operaties, die goed zijn voor een microscopisch kleine 1,5 procent van de CO2-voetafdruk.

De bedrijven die in het rapport worden genoemd, zijn in staat om hun passiviteit en gebrek aan ambitie te maskeren door gebruik te maken van het ongrijpbare concept van "netto nul", dat misschien als nul klinkt, maar niet nul is, omdat het niet alleen emissiereducties omvat, maar ook CO2-compensaties en -verwijderingen.

Een vermakelijk voorbeeld hiervan is IKEA. Hoewel de meubelgigant lang niet de slechtst bedoelde artiest is, past hij op dit moment toch enkele stiekeme boekhoudtrucs toe om zijn doelen te bereiken. Zo telt het de zonnepanelen die het aan klanten verkoopt mee voor zijn eigen emissiereducties.

IKEA telt ook de koolstof die is opgeslagen in sommige van zijn meubels. Hier is echter een klein probleempje. Om ervoor te zorgen dat die opgeslagen koolstof een verschil kan maken voor het klimaat, zal het eeuwenlang in IKEA's stoelen en bedden moeten blijven, wat impliceert dat het zijn bedrijfsmodel zou moeten verschuiven van flatpack-snelle meubels naar het ontwerpen van het oude antiek van de verre toekomst.

De belachelijke moeite die topbedrijven doen om hun afbeeldingen een groene facelift te geven, is rijk materiaal om te gebruiken voor satire, maar de gevolgen van deze komedie van onjuiste beweringen zijn allesbehalve grappig. "Greenwashing is geen misdaad zonder slachtoffers, aangezien consumenten en besluitvormers voor de gek worden gehouden door te denken dat bedrijven er alles aan doen om hun klimaatimpact aan te pakken", legt Gilles Dufrasne van Carbon Market Watch uit.

Gezien de elasticiteit en dubbelzinnigheid van termen als "netto nul" en "koolstofneutraal" en hun potentieel om te worden uitgebuit voor greenwashing, dringen wij bij Carbon Market Watch er bij de regeringen op aan om in te grijpen en bedrijven te verbieden dergelijke beweringen te doen en hen te dwingen aangifte te doen hun daadwerkelijke emissiereducties. Overheden moeten ook strikte criteria vaststellen om te regelen of en hoe specifieke klimaatgerelateerde claims kunnen worden gemaakt.

Dit kan natuurlijk een moeilijke vraag zijn. Veel regeringen spelen immers ook snel en losjes met hun netto nultoezeggingen, zoals ik in een eerdere column heb geschetst. Desalniettemin moeten regeringen optreden, omdat de verleiding om te greenwashen vaker wel dan niet te sterk zal blijken te zijn voor bedrijven om te weerstaan.

Waarom is dit?De directe reden is dat, zonder regelgeving en toezicht, een typisch bedrijf zal proberen zijn groene imago te maximaliseren tegen minimale financiële kosten en operationeel ongemak. Dit betekent dat de veranderingen die het waarschijnlijk in gang zal zetten cosmetisch zullen zijn, in een tijd waarin alleen radicale verandering een ramp kan voorkomen.

Een andere factor is fundamenteler en systemischer. Het hele bedrijfsecosysteem is geworteld in winstmaximalisatie en de niet-aflatende zoektocht naar eeuwige groei en maximale waarde voor aandeelhouders. Dit is geen goed nieuws voor onze natuurlijke ecosystemen.

Een bedrijf dat echt groen en duurzaam wil worden, moet niet alleen fors investeren in hernieuwbare energie, het moet ook zijn hele bedrijfsmodel heroverwegen en het verschuiven naar duurzamere, duurzamere producten en zijn productieprocessen circulair maken om te minimaliseren en zelfs te elimineren afval en verminderen onnodige uitstoot.

Het is niet goed dat bijvoorbeeld Apple (of Samsung of Huawei) zijn energievoorziening groener maakt, als het elk jaar nieuwe iPhones uitbrengt en blijft stoppen met het leveren van software-updates voor oudere iPhone-modellen of deze in het kerkhof van zijn "vintage en verouderde" lijst. Op dit moment wordt in Europa de gemiddelde smartphone minder dan drie jaar bewaard voordat deze wordt weggegooid. Door hun leven met slechts één jaar te verlengen, zou alleen al in Europa twee miljoen ton uitstoot worden bespaard, aldus een studie.

Dit soort geplande veroudering is niet alleen een probleem met smartphones, maar heeft de hele economie geteisterd sinds gloeilampenfabrikanten een eeuw geleden een gloeilampmoment hadden en besloten de levensduur van hun producten te beperken om de vraag op te drijven.

Het opnieuw uitvinden van het bedrijfsmodel van een bedrijf om zijn producten duurzamer te maken, zal echter de vraag verminderen, wat gevolgen heeft voor de inkomstenstromen en groeivooruitzichten. En de aandelenmarkt haat niets meer dan een bedrijf dat stopt met groeien.

Neem het recente geval van Facebook. Toen het rapporteerde dat het aantal actieve gebruikers (voor het eerst) zo licht was gedaald, van 1,93 miljard naar 1,929 miljard, renden investeerders naar de heuvels, waardoor de marktwaarde van moederbedrijf Meta met $ 230 miljard daalde, het grootste verlies op één dag ooit. Ondertussen hebben onthullingen dat bedrijven hun klimaatboeken koken geen enkele invloed gehad op de belangstelling van de aandelenmarkt voor hen, ondanks de mediastorm rond de onthullingen.

Wat dit onthult, is dat het systeem belast is met het klimaat en het milieu. Om deze traagheid te overwinnen, is niet alleen een verschuiving nodig in het individuele gedrag van bedrijven, maar ook in de marktkrachten die hen beheersen. Winstoptimalisatie moet maximalisatie vervangen, en duurzaamheid moet veel belangrijker zijn dan grootte.

De meningen in dit artikel zijn die van de auteur en geven niet noodzakelijkerwijs het redactionele standpunt weer.

Waarom greenwashen bedrijven?