Rosja (bbabo.net), - Na ogólnorosyjskiej konferencji naukowej „Wojna afgańska 1979-1989. Doświadczenie historyczne dla Rosji i świata globalnego”, która odbywa się w Moskwie przez Rosyjskie Wojskowe Towarzystwo Historyczne (RVIO) zaprezentowano nową książkę doktora nauk historycznych, historyka wojskowości Władimira Pramicyna „Problem numer jeden. Przełęcz Salang w historii wojny afgańskiej”.
Przypomnijmy, że przełęcz Salang była kluczową arterią infrastrukturalną Afganistanu, łączącą północ i południe kraju, oddzielone systemem górskim Hindukusz. W latach 1950-60 sowieccy inżynierowie zbudowali autostradę i tunel, które w czasie wojny afgańskiej stały się najważniejszą linią komunikacyjną dla wojsk radzieckich. Na podstawie archiwalnych dokumentów i wspomnień uczestników autorka szczegółowo opowiada historię dwóch wyczynów: pracy i walki.
Według Konstantina Pakhalyuka, zastępcy dyrektora Departamentu Nauki i Edukacji RVIO, temat konfliktu zbrojnego w Afganistaniedoceniany przez historyków i wydawców. „W najlepszym razie na stoisku niektórych regionalnych wydawnictw można znaleźć samotną książkę, która pochłonęła wspomnienia lokalnych żołnierzy-internacjonalistów” – powiedział, prezentując pracę Pryamicyna. Tymczasem w wojnie domowej na terenie sąsiedniego kraju wzięło udział 600 tys. obywateli sowieckich. Czy naprawdę nie zasługują na to, by o nich pisać profesjonalnie i wysokiej jakości? Historyk wojskowości Władimir Pramicyn odpowiedział na to pytanie swoimi badaniami, w których po raz pierwszy w historiografii krajowej i zagranicznej podjęto próbę kompleksowego rozważenia historii przełęczy Salang.
"W niektórych przypadkach nawet osobne rozdziały poświęcone są wydarzeniom, które miały miejsce na przełęczy. Ale przy całym znaczeniu tego obszaru, nie ma prac poświęconych wyłącznie temu. Po raz pierwszy wszystkie aspekty historii Salang zostały opublikowane pod jedną okładką” – podkreśla Pakhalyuk. Wydarzenia z lat 1979-1989, kiedy to ustawienie sił i przebieg walki zbrojnej w dużej mierze zależał od stanu rzeczy na przejściu. numer jeden”, który stał się tytułem książki, należy do ostatniego dowódcy 40 Armii, generała Borysa Gromowa.
Autor przeprowadził szereg wywiadów z bezpośrednimi uczestnikami wydarzeń, m.in. strzelcami zmotoryzowanymi, kierowcami, pilotami śmigłowców, spadochroniarzami, strzelcami górskimi, tłumaczami i dyplomatami.
Książka zawiera też wiele informacji o tym, jak odbywało się wycofywanie wojsk sowieckich przez przełęcz: historyk szczegółowo opisał przebieg działań wojennych i rokowań, a także wydarzenia, które miały miejsce w rejonie przełęczy wysokogórskiej po 1989 roku.
Fragment książki Władimira Pramicyna „Problem numer jeden. Przełęcz Salang w historii wojny afgańskiej”:
"Do połowy XX wieku nie było tu dróg, przez przełęcz przebiegały tylko wąskie sezonowe szlaki karawan. Odmierzony puls Afganistanu bił zgodnie z archaicznym sposobem jego średniowiecznego życia. bił bardziej energicznie, w czasie z dużymi reformy i projekty budowlane na dużą skalę, które naznaczyły industrializację.
Od 1979 do 1989 roku na Salangi nie ustały walki zbrojnej opozycji, wojsk sowieckich i afgańskich. Tu po serpentynach przejeżdżały wielokilometrowe konwoje z ładunkami, rurami pompowano gigantyczne ilości paliwa, ludzie ginęli w potyczkach i minach, dusili się w śmiertelnych korkach w tunelu. Tętno kraju, rozdartego sprzecznościami wojny domowej, waliło wściekle. Po wycofaniu się wojsk sowieckich i rozpoczęciu wojny „wszyscy przeciwko wszystkim” kolumny uchodźców zalały drogę, a tunel został wysadzony w powietrze. Puls Afganistanu stał się słaby i rzadki, jak osoba cierpiąca na głęboką chorobę...
Na przełęczy wciąż bije puls Afganistanu. Zawalający się od czasu tunel, ciągłe zagrożenie atakami terrorystycznymi, napływ uchodźców, transport środków odurzających oraz kolumny nieproszonego personelu wojskowego z zagranicy wskazują, że kraj nie doszedł do końca ze zjawisk kryzysowych ostatnie dekady. Niewątpliwie Afganistan ze swoimi mądrymi ludźmi, głęboką historią, żywą kulturą i silnymi tradycjami zasługuje na stały, zdrowy puls, który będzie można zaobserwować w Salangi po latach”.
bbabo.Net