Afrika'da askeri yetkililerin önderlik ettiği son darbeler bir dizi eğilimi ortaya koyuyor. Ancak bu darbeler ve onları yaratan koşullar yeni değil.
En son darbede, Burkina Faso ordusu geçen ay İslamcı militanlara karşı mücadelede daha fazla kaynak talep ettikten sonra cumhurbaşkanını tutuklayarak iktidarı ele geçirdi. Ouagadougou'daki olaylar, bir zamanlar kıtanın "darbe kuşağı" olarak bilinen bir bölge olan Batı Afrika ve Sahel'de geçen yılki dördüncü askeri darbeydi. Burkina Faso'nun Mali, Çad ve Gine'ye katılmasıyla bu terim yeniden moda olmalı.
Mali'de bir grup albay, ilk olarak Ağustos 2020'de Başkan İbrahim Boubacar Keita'yı devirerek iktidarı ele geçirdi. Bu darbe, kötüleşen güvenlik, tartışmalı yasama seçimleri ve yolsuzluk iddiaları nedeniyle hükümet karşıtı büyük protestoları takip etti.
Mali'nin Batı Afrikalı komşularının baskısı altında, askeri liderler, 2022 Şubat'ında 18 aylık bir demokratik seçimlere geçişi denetlemekle görevli sivil liderliğindeki bir geçici hükümete iktidarı devretmeyi kabul etti. Ancak darbe liderleri, emekli olan yeni geçici cumhurbaşkanı ile hızla çatıştı Albay Bah Ndaw ve Mayıs 2021'de ikinci bir darbe planladı. Geçici başkan yardımcısı olarak görev yapan Albay Assimi Goita, cumhurbaşkanlığına yükseltildi.
Goita hükümeti seçimleri düzenleme konusunda çok az ilerleme kaydetti ve geçen yılın sonlarında seçimleri beş yıla kadar ertelemeyi planladığını duyurdu. Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu, üyelerinin Mali ile sınırlarını kapatmak da dahil olmak üzere sert yaptırımlar uygulayarak yanıt verdi. Bu eylem, Rusya'nın büyüyen varlığının kapısını açtı.
Çad'da ordu, Nisan 2021'de Başkan Idriss Deby'nin kuzeyde isyancılarla savaşan Çad birliklerini ziyaret ederken öldürülmesinin ardından iktidara geldi. Bir askeri konsey istikrarı sağlamak adına parlamentoyu feshetti, Deby'nin oğlu General Mahamat Idriss Deby'yi geçici cumhurbaşkanı olarak atadı ve 18 aylık seçimlere geçişi denetlemekle görevlendirdi. Ülke şimdi bir geçiş mekanizması bulmaya çalışıyor.
Gine'de Özel Kuvvetler Grubu komutanı Albay Mamady Doumbouya, Eylül 2021'de Başkan Alpha Conde'ye kıyı devletindeki yoksulluk ve yolsuzluk nedeniyle hareket ettiğini söyleyerek darbeye liderlik etti. Conde, geçen yıl anayasayı değiştirerek, kendisini üçüncü kez aday olmaktan alıkoyacak olan dönem sınırlarını aşarak muhaliflerini öfkelendirmişti. Ekim 2020 oylamasında üçüncü dönem kazandı. Doumbouya onu devirdi ve geçici cumhurbaşkanı oldu ve gelecekte bir noktada demokratik seçimlere geçiş sözü verdi.
Bu ülkeler, Afrika'nın maden zenginliği bakımından zengin, ancak vatandaşları tehdit eden İslamcı terör gruplarıyla dolu kilit bir bölgesinde bulunuyor. Batı Afrika ekonomik topluluğu, cunta üyelerine ve akrabalarına banka hesaplarının dondurulması da dahil olmak üzere yaptırımlar uyguladı. Daha da önemlisi, silahlı kuvvetler tarafından yapılan bu güç gaspları, Afrika'nın son yirmi yılda yaşadığı demokratikleşme sürecinin tersine çevrilmesini tehdit ediyor ve sıkıntılı zamanlarda bir araç olarak kullanılan darbeler çağına geri dönüldüğünü ima ediyor.
Darbeler çare değil ama sıklıkları Afrika'nın sorunlu bölgelerinin ne kadar sorunlu hale geldiğini gösteriyor. Sahra Altı Afrika'nın 1956 ile 2001 yılları arasında yılda ortalama dört olmak üzere 80 başarılı darbe ve 108 başarısız girişim yaşadığı bildiriliyor.
Darbelerin yaygın olduğu postkolonyal on yılların başlarında, Afrika'nın darbe liderleri hükümetleri devirmek için hemen hemen her zaman aynı nedenleri sundular: Yolsuzluk, kötü yönetim ve yoksulluk. Darbe kuşağındaki son darbe liderleri, yaşlı liderleri devirmek ve onları destekleyenleri tutuklamak için yoksulluk ve yaygın yolsuzluğa da atıfta bulundu. Ancak COVID-19 ve ülkelerin sosyoekonomik iyileşmeleri durumu daha da kötüleştiriyor, siyasi süreçleri yavaşlatıyor veya silahlı kuvvetlere bir rol garanti edecek şekilde şekillendiriyor.
Afrika'nın bu bölgesindeki yoksulluk söz konusu olduğunda, pandeminin zaten kırılgan olan ekonomileri hırpalaması trajik bir durumu daha da kötüleştirdi. Şu anda kıtada her üç kişiden biri işsiz. Ayrıca, Sahra altı Afrika'daki aşırı yoksul insan sayısının, nüfusun yaklaşık yarısı olan 500 milyonu aştığı tahmin ediliyor.
Bu ülkeler, kıtanın maden zenginliği açısından zengin, ancak İslamcı terör gruplarıyla delik deşik olan önemli bir bölümünde yer alıyor.
Son olarak, Afrika'nın gençlik balonu, her ülkenin silahlı kuvvetlerinin ve polisinin kanun ve düzeni sağlama yeteneğine bağlı olarak darbelere verilen desteği besliyor. Karşı göstericiler veya İslamcı gruplar ortamdan yararlandığında, güvenlik durumu darbe liderlerinin iktidarda kaldığı süreyi yalnızca uzatır. Bu liderler, şu anda yönettikleri ülkelerin servet üreten sektörlerini miras alıyorlar, ancak yine de faydaları yeniden dağıtmakta başarısız oluyorlar.Genel olarak, bu darbe devletlerinin temel hizmet sunumunu ve piyasaları açık ve işler halde tutarken beklentileri karşılaması gerekecek. Darbe liderlerinin birçoğunun Batılı askeri akademilerde eğitilmiş olması, böylece yalnızca eylemlerine değil, aynı zamanda bir geçişe doğru ilerlerken yönetme yeteneklerine de ilginç bir yön katıyor - bu yalnızca toplumun diğer kesimlerinden gelebilecek bir çaba. Asıl soru, İslamcı grupların ve rakip dış güçlerin faaliyetlerinde ve bunların darbe liderlerini yerinde tutma üzerindeki etkisinde yatmaktadır. Ve elbette, daha fazla darbe olacak.
Sorumluluk Reddi: Bu bölümde yazarlar tarafından ifade edilen görüşler kendilerine aittir ve bbabo.net bakış açısını yansıtmayabilir.
bbabo.Net