Putin DNR və LNR-ni tanımaqla müharibəyə təkan verir. Amma o, qalib gəlməyəcək.

Beləliklə, gedirik: Putin zarları atdı. Fevralın 21-də o, Şərqi Ukraynada separatçı Donetsk və Luqansk Xalq Respublikalarının (DNR və LNR) tanınması haqqında fərman verib.

Rusiya Federasiyası parlamentinin aşağı palatası olan Duma ertəsi gün iki “dövlət”lə bağlanmış əməkdaşlıq və qarşılıqlı yardım haqqında sazişi sıfır səslə və heç bir bitərəflə ratifikasiya etdi.

Rusiya qoşunları indi rəsmi olaraq Donbasda yerləşdirilir. Artıq Kiyev hakimiyyətinin Moskvaya rəğbət bəsləyən yerli üsyançılarla üz-üzə qalması və bunun Rusiya ilə Ukrayna arasında qarşıdurmadan daha çox vətəndaş qarşıdurması olması iddiası yoxdur.

Bu bizi hara buraxır? Tanınma Qərbin son səkkiz il ərzində bu qədər sərmayə qoyduğu diplomatik və siyasi marşrutu bağlayır. Hələ 2015-ci ilin fevralında “Normandiya dördlüyü” (Rusiya, Ukrayna, Fransa və Almaniya) tərəfindən razılaşdırılan Minsk II protokolu artıq çap olunduğu kağıza dəyməz.

O, DNR və LNR-nin Ukraynaya reinteqrasiyasının onlara xüsusi status verən konstitusiya dəyişikliklərinin qəbulundan sonra baş tutacağını nəzərdə tuturdu. Sənədin digər müddəaları Rusiyaya daxili siyasətdə itirdiyi təsir rıçaqlarını qismən bərpa etməyə, eləcə də Qərbin bəzi sanksiyalarını ləğv etməyə imkan verdi. Ukrayna isə öz növbəsində ərazi nəzarətini bərpa edəcək.

Sonradan baxanda Minskin yəqin ki, heç vaxt şansı olmayıb. Rusiya və Ukraynanın addımların ardıcıllığı ilə bağlı fərqli şərhləri var idi: Kiyev əsas konstitusiyasını dəyişməzdən əvvəl ilk növbədə Rusiya ilə sərhəddə nəzarəti bərpa etmək istəyirdi, Rusiya isə bunun əksini istəyirdi. Lakin fevralın 21-də bütün bunlar tarixə çevrildi.

Bundan sonra nə olacağı ilə bağlı ən azı iki proqnoz var: bir az optimist və kifayət qədər qaranlıq. Rusiyanı izləyənlərin azlığı üçün DNR və LNR-nin faktiki ələ keçirilməsi Ukraynaya qarşı hərtərəfli hücuma alternativdir. Yeni “dövlətlər” Moskvanın başçılıq etdiyi mini-SSRİ Rusiya və Belarusun İttifaq Dövlətinə qəbul edilə bilər. Putin Rusiyanın əzəmətinin böyük bərpaçısının şöhrətinə, tarix kitablarına düşmək istədiyi kimi şöhrət qazanacaq.

Bununla belə, çoxlu skeptiklər var. Minsk razılaşmalarını pozmaq sövdələşməni təslim etməyə bərabərdir. Xarici işlər naziri Sergey Lavrov 2018-ci ildə separatçı dövlətlərin tanınması kapitulyasiyaya, Ukraynanın qalan hissəsini itirməyə bərabərdir.

Bəs niyə 100.000-dən çox əsgəri ağır silahlarla birlikdə toplayıb, onsuz da əlinizdə olanları götürüb uzaqlaşırsınız? “Rusiya Ukrayna üzərində əsas rıçaqlarını birtərəfli qaydada boş yerə (üstəlik sanksiyaya məruz qalır) və ya sadəcə olaraq artıq 8 ildir rotasiya rejimində saxladığı işğal olunmuş ərazilərə qoşun yeritmir. Bu, bununla bağlı deyil” – analitik Maykl Kofmanın dediyi kimi.

Başqa sözlə, Putinin nəzəri bütün Ukraynaya yönəlib. DNR və LNR-nin iddiası qonşu ölkənin qalan hissəsinə nəzarəti təmin etməyə yönəlmiş gələcək fəaliyyətə doğru atılan ilk addımdır. Putinin fevralın 21-də Ukraynanın suverenliyini və tarixi əsaslarını şübhə altına alan vəhşi çıxışı məyus səsləndi.

Hara getdiyimizi qarşıdakı günlər göstərəcək. Moskva DNR və LNR-nin qərb sərhədlərinin harada olması ilə bağlı kritik məsələdə məqsədyönlü şəkildə qeyri-müəyyən idi. Lakin fevralın 22-də Putin bəyan edib ki, üçdə ikisi hələ də Kiyevin nəzarətində olan inzibati rayonlar yeni tanınan qurumlara aiddir.

Bu vaxt parlamentin yuxarı palatası olan Federasiya Şurası xaricdə hərbi güc tətbiqinə icazə verdi.

Ola bilər ki, böyük bir qarşıdurmanın astanasındayıq. Birlikdə götürsək, Putinin qərarları Rusiyanın Ukraynaya müharibə elan etməsi deməkdir. Hərbi əməliyyatlar başlayan kimi Kreml qoşunlara Kiyevi, eləcə də ölkənin cənub və şərqindəki digər böyük şəhər mərkəzlərini ələ keçirməyi, rejim dəyişikliyini həyata keçirməyi və oyuncaq hökumət qurmağı əmr edə bilər. Putinin fikrincə, bu, 2004-2005-ci illərdə Narıncı İnqilabla başlayan Ukraynanın qərbə doğru sürüşməsini dayandırmağın yeganə yolu ola bilər.

Rusiyanın planı işləyəcəkmi? Qısa müddətdə Putini dayandıra biləcək çox az şey var. Güc və qətiyyət nisbəti qəti şəkildə onun xeyrinədir.

Bununla belə, uzunmüddətli perspektivdə işlər daha da qarışıqlaşa bilər. Ukraynanı məcburiyyət və küt güc yolu ilə saxlamaq geri çəkilməyə səbəb olacaq. Ukraynadakı üsyan, cəsəd torbaları evə qayıtmağa başlayanda Putinin evdəki populyarlığını azaldacaq.Həbsdə olan rus müxalifət lideri Aleksey Navalnı Twitter-də Kremlin aqressiv mövqeyini 1979-cu ildə Sovet Siyasi Bürosunun Əfqanıstanı işğal etmək üçün təhlükəli qərar qəbul etdiyi vaxta bənzədib. Hətta bu müqayisə onu çox uzağa sövq etsə belə, millətçiliyin gücünü qiymətləndirməmək olmaz. Başqa bir tarixi paraleli gətirmək üçün: 1968-ci ildə Sovet və Varşava Müqaviləsi qoşunları Praqa baharını yatırtdılar, lakin nəticədə yerli əhalinin azad olmaq istəyi qalib gəldi. Açıq desək, bu gün Ukraynanı işğal etmək bu ölkənin Rusiya ilə olan göbək bağını əbədi olaraq kəsmək deməkdir, Putinin geridə qoymaq istəmədiyi mirası çətin ki.

Qərbin sərt sanksiyaları da Rusiyanın xərclərini artıracaq. Almaniya kansleri Olaf Şolzun "Şimal axını 2" boru kəmərini dayandırmaq qərarı, bütün növ alman siyasətçiləri üçün uzun müddətdir ki, genişmiqyaslı müharibə vəziyyətində gələcək hadisələrin xəbərçisidir. Bayden administrasiyası da fevralın 22-də sanksiyaların ilk raundunu açıqlayaraq Moskvaya qarşı istiliyi artırır. Böyük Britaniya da eyni addımı atmaqdadır.

Şübhəsiz ki, Rusiya iqtisadiyyatı əvvəllər dözümlülük nümayiş etdirdi və fırtınanın öhdəsindən gəldi. Lakin artan təcrid adi rusların güzəranını yaxşılaşdırmayacaq, çünki narazılıq artmaqdadır.

Fevralın 21-də Rusiya Təhlükəsizlik Şurasının televiziya ilə yayımlanan (daha doğrusu qeydə alınmış) iclası baş nazir Mixail Mişustinin institutları islahat etmək və iqtisadiyyatı canlandırmaqla məşğul olan texnokratın Rusiyanın xarici siyasətinin gedəcəyi növbədən açıq şəkildə narahat olduğunu göstərdi. Lakin nə o, nə də Putinin ətrafının digər üzvləri - müdafiə naziri Sergey Şoyqu və ya xarici kəşfiyyat rəhbəri Sergey Narışkin kimi hadisələrin bu gedişatına daha az həvəslə boss qarşısında dayanmağa cəsarət etmədilər.

Rusiya, Ukrayna və – özümüzü aldatmayaq – bütün Avropanı qaranlıq günlər gözləyir. Əgər silahlar atəşə başlasa və tanklar içəri girsə, qaliblər olmayacaq, yalnız uduzanlar olacaq.

Bu məqalədə ifadə olunan fikirlər müəllifin özünə məxsusdur və mütləq onun redaktor mövqeyini əks etdirmir.

bbabo.Net