JALAWLA, Irak – Yousif Ibrahim reist niet langer 's nachts langs de wegen rond zijn geboorteplaats Jalawla in het noordoosten van Irak. Hij is bang om verstrikt te raken in aanvallen van de Islamitische Staatsgroep.

“Politie en leger komen niet veel meer in ons gebied. Als ze dat doen, worden ze beschoten door militanten', zegt de 25-jarige, die vis verkoopt voor de kost op een nabijgelegen markt.

Bijna drie jaar nadat de groep zijn laatste enclave had verloren, duiken strijders van de Islamitische Staat opnieuw op als een dodelijke bedreiging, geholpen door het gebrek aan centrale controle in veel gebieden, volgens een tiental veiligheidsfunctionarissen, lokale leiders en inwoners van Noord-Irak.

Islamitische Staat is verre van de formidabele kracht die het ooit was, maar militante cellen die vaak onafhankelijk opereren, hebben het overleefd in een strook van Noord-Irak en Noordoost-Syrië, en de afgelopen maanden hebben ze steeds brutaler aanvallen uitgevoerd.

“Daesh (Islamitische Staat) is niet zo machtig als in 2014”, zegt Jabar Yawar, een hoge ambtenaar van de Peshmerga-troepen in de noordelijke autonome regio Koerdistan in Irak.

"De middelen zijn beperkt en er is geen sterk gezamenlijk leiderschap", zei hij vanuit de stad Sulaimaniya. "Maar zolang politieke geschillen niet worden opgelost, komt Daesh terug."

Sommigen zijn bang dat dit zou kunnen gebeuren.

Volgens veiligheidsbronnen voerde Islamitische Staat eind januari een van zijn dodelijkste aanvallen uit op het Iraakse leger in jaren, waarbij 11 soldaten werden gedood in een stad in de buurt van Jalawla.

Dezelfde dag bestormden militanten een gevangenis in Syrië onder controle van door de VS gesteunde Koerdische milities in een poging om gevangenen die loyaal zijn aan de groep te bevrijden.

Het was de grootste aanval door Islamitische Staat sinds de ineenstorting van zijn zelfverklaarde kalifaat in 2019. Minstens 200 gevangenen en militanten werden gedood, evenals 40 Koerdische troepen, 77 gevangenisbewakers en vier burgers.

Ambtenaren en inwoners van Noord-Irak en Oost-Syrië leggen een groot deel van de schuld bij rivaliteit tussen gewapende groepen. Toen Iraakse, Syrische, Iraanse en door de VS geleide troepen Islamitische Staat verslagen verklaarden, stonden ze tegenover elkaar in het gebied dat het had geregeerd.

Nu vallen door Iran gesteunde milities Amerikaanse troepen aan. Turkse troepen bombarderen Koerdische separatistische militanten. Er woedt een territoriaal geschil tussen Bagdad en de autonome Koerdische regio van Irak.

De spanningen ondermijnen de veiligheid en goed bestuur, en veroorzaken het soort verwarring waar Islamitische Staat ooit van gedijde.

Voor Ibrahim betekent dat het oversteken van controleposten die afwisselend bemand worden door Iraakse soldaten en sjiitische moslimparamilitairen om aan het werk te gaan in een stad die tot een paar jaar geleden door Koerden werd gecontroleerd.

De afgelegen landbouwgrond tussen elke militaire buitenpost is waar militanten van de Islamitische Staat zich verbergen, volgens lokale functionarissen.

Een soortgelijk patroon speelt zich af in de 400 mijl lange corridor van bergen en woestijn door Noord-Irak en naar Syrië, waar ooit de Islamitische Staat domineerde.

Steden als Jalawla dragen de littekens van hevige gevechten een jaar of vijf geleden: gebouwen die tot puin zijn herleid en bezaaid met kogelgaten. Spandoeken ter ere van gesneuvelde commandanten van verschillende gewapende groepen verdringen zich om ruimte op stadspleinen.

Iraakse geschillen

In sommige delen van Irak waar de Islamitische Staat actief is, is het belangrijkste geschil tussen de regering in Bagdad en de autonome noordelijke Koerdische regio, de thuisbasis van enorme olievoorraden en strategisch gebied dat beide partijen claimen.

In die gebieden hebben de dodelijkste aanslagen van de jihadisten in Irak de afgelopen maanden plaatsgevonden. Tientallen soldaten, Koerdische strijders en inwoners zijn omgekomen bij geweld dat lokale functionarissen de schuld geven van militanten die loyaal zijn aan de groep.

Volgens Yawar gebruiken strijders van de Islamitische Staat het niemandsland tussen de controleposten van het Iraakse leger, de Koerden en de sjiitische milities om zich te hergroeperen.

"De kloof tussen het Iraakse leger en de Peshmerga is soms wel 40 km (25 mijl) breed", zei hij.

Mohammed Jabouri, een Iraakse legercommandant in de provincie Salahuddin, zei dat de militanten de neiging hadden om in groepen van 10-15 mensen te opereren.

Omdat er geen overeenstemming is over de territoriale controle, zijn er gebieden waar noch het Iraakse leger, noch de Koerdische strijdkrachten het kunnen betreden om ze te achtervolgen, voegde hij eraan toe.

“Daar is Daesh actief”, zei hij telefonisch.

De paramilitaire strijdkrachten van de Iraakse staat die op één lijn staan ​​met Iran, coördineren in theorie met het Iraakse leger, maar sommige lokale functionarissen zeggen dat dit niet altijd gebeurt.

“Het probleem is dat lokale commandanten, het leger en de paramilitairen … soms elkaars gezag niet erkennen”, zegt Ahmed Zargosh, burgemeester van Saadia, een stad in een betwist gebied.

"Het betekent dat militanten van de Islamitische Staat in de gaten kunnen opereren."

Zargosh woont buiten de stad die hij bestuurt en zegt dat hij bang is voor moord door militanten van de Islamitische Staat als hij daar 's nachts blijft.

Syrië en de grenzen

Militanten van de Islamitische Staat aan de andere kant van de corridor van betwist gebied, in Syrië, maken volgens sommige functionarissen en analisten misbruik van de verwarring om in dunbevolkte gebieden te opereren."Vechters gaan 's nachts dorpen en steden binnen en hebben volledige vrije teugel om te opereren, plunderen voor voedsel, bedrijven intimideren en 'belastingen' afpersen van de lokale bevolking", zegt Charles Lister, senior fellow bij de denktank van het Middle East Institute.

"Ze hebben veel meer lokale scheuren, of ze nu etnisch, politiek of sektarisch zijn, om in hun voordeel uit te buiten."

Syrische regeringstroepen en door Iran gesteunde milities bezitten grondgebied ten westen van de rivier de Eufraat en door de VS gesteunde Koerdische troepen zijn gestationeerd in het oosten, ook waar de aanval op de gevangenis plaatsvond.

Het beeld aan de Iraakse kant van het grensgebied is niet minder complex.

Soldaten en jagers die in lijn zijn met Iran, Turkije, Syrië en het Westen beheersen verschillende delen van het land, met afzonderlijke controleposten die soms slechts een paar honderd voet van elkaar verwijderd zijn.

Volgens westerse en Iraakse functionarissen proberen Iran en zijn proxy-milities de controle te behouden over de Iraaks-Syrische grensovergangen die de toegangspoort van Teheran tot Syrië en Libanon zijn.

Amerikaanse functionarissen geven die milities de schuld voor het aanvallen van de ongeveer 2.000 Amerikaanse troepen die gestationeerd zijn in Irak en Syrië en vechten tegen de Islamitische Staat. Teheran heeft niet gereageerd op de vraag of Iran erbij betrokken is.

Turkije lanceert ondertussen drone-aanvallen vanuit bases in Noord-Irak tegen Koerdische separatistische militanten die aan weerszijden van de grens opereren.

Instorting van het kalifaat

Op het hoogtepunt van zijn macht van 2014-2017 regeerde de Islamitische Staat over miljoenen mensen en eiste de verantwoordelijkheid op voor of inspireerde aanslagen in tientallen steden over de hele wereld.

Zijn leider, Abu Bakr al-Baghdadi, riep in 2014 zijn kalifaat uit over een kwart van Irak en Syrië, voordat hij in 2019 werd gedood bij een inval door Amerikaanse speciale troepen in het noordwesten van Syrië toen de groep instortte.

Strijdkrachten in Noord-Irak en Noordoost-Syrië zeggen dat het enorme aantal groepen, allemaal vijanden van de Islamitische Staat, elke heropleving zou verpletteren.

In de nasleep van de aanval op de gevangenis zei de door de VS geleide militaire coalitie die strijdt tegen Islamitische Staat in een verklaring dat de recente aanvallen deze uiteindelijk zwakker hebben gemaakt.

Niet alle lokale gemeenschappen zijn overtuigd.

"Na de aanval op de Syrische gevangenis zijn we bang dat Daesh terug zou kunnen komen", zegt Hussein Suleiman, een regeringsmedewerker in de Iraakse stad Sinjar, die door Islamitische Staat in 2014 werd veroverd en waar duizenden leden van de Yezidi-minderheid werden afgeslacht.

“Islamic State kwam de vorige keer uit Syrië. Iraakse troepen en Koerdische troepen waren hier toen ook, maar ze vluchtten.”

bbabo.Net